Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Z historii konstytucjonalizmu

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony.

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

2) analizuje sposób wyboru i charakteryzuje formę (jednoosobowa lub kolegialna) głowy państwa we współczesnych republikach; odróżnia prerogatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej od innych jego uprawnień; 

3) przedstawia, odwołując się do współczesnych przykładów, typologie współczesnych monarchii ze względu na pozycję głowy państwa (absolutna, konstytucyjna, parlamentarna); analizuje normy dotyczące sukcesji; 

4) charakteryzuje systemy polityczne oparte na współpracy legislatywy i egzekutywy – parlamentarno‑gabinetowy (na przykładzie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) i kanclerski (na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec); wykazuje, że elementy tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej; 

5) charakteryzuje systemy ze szczególną rolą prezydenta – klasyczny prezydencki (na przykładzie Stanów Zjednoczonych Ameryki) i semiprezydencki/ parlamentarno‑prezydencki (na przykładzie Republiki Francuskiej); wykazuje, że elementy drugiego z tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej;

6) charakteryzuje systemy polityczne z zachwianym podziałem władzy – parlamentarno‑komitetowy/rządy konwentu (na przykładzie Konfederacji Szwajcarii) i superprezydencki (na przykładzie Federacji Rosyjskiej); przedstawia instytucjonalne warunki funkcjonowania demokracji w takich systemach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: konstytucja i konstytucjonalizm;

• charakteryzuje najstarsze akty konstytucyjne świata;

• analizuje ich zapisy;

• dostrzega różnice między aktami konstytucyjnymi różnych państw.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca;

• burza mózgów;

• analiza materiałów źródłowych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Zapoznanie z tematem oraz celami lekcji.

2. Wprowadzenie na temat roli konstytucji we współczesnym świecie.

Faza realizacyjna

1. Omówienie genezy konstytucjonalizmu, jego znaczenia i celów. Nawiązanie do epoki oświecenia.

2. Wprowadzenie Deklaracji praw w Anglii z 13 lutego 1689 roku. Omówienie jej znaczenia dla tematu lekcji.

3. Definicja konstytucji i jej roli w państwie – burza mózgów; uczniowie zastanawiają się nad rolą konstytucji w państwie.

4. Różne rodzaje klasyfikowania konstytucji wraz z przykładami.

5. Praca z linią chronologiczną „Konstytucje na przestrzeni wieków”. Analiza najstarszych konstytucji: Korsyki z 1755, USA z 1787, Rzeczypospolitej z 3 maja 1791, Francji z 3 września 1791, Konstytucji konsularnej z 13 grudnia 1799 z Francji, Konstytucji grudniowej Cesarstwa Austriackiego z 21 grudnia 1867, Konstytucji Królestwa Hiszpanii z 30 czerwca 1876, Konstytucji ZSRR z 5 grudnia 1936, Konstytucji wielkiej Brytanii.

6. Wykonanie ćwiczeń dołączonych do multimedium.

Faza podsumowująca

1. Praca z działem „Sprawdź się” – wykonanie ćwiczeń 1–5.

2. Utrwalenie podstawowych pojęć związanych z tematem zajęć.

Praca domowa:

Wykonanie pozostałych ćwiczeń z lekcji.

Materiały pomocnicze:

Emanuel Sieyes, Co to jest stan trzeci?, loustrzyki.edu.pl.

Roman Sidorski, Pierwsze europejskie konstytucje. Czy rzeczywiście polska Konstytucja 3 maja była pierwsza?, wprost.pl.

Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, tłum. Andrzej Pułło, Warszawa, Wydawnictwo Sejmowe, 2002.

Konstytucja ZSRR, constitution.garant.ru.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Linia chronologiczna może być bazą do samodzielnego wykonania prezentacji multimedialnej o najstarszych konstytucjach na świecie.