Dla nauczyciela

Imię i nazwisko autora: Katarzyna Walkowska

Przedmiot: język obcy nowożytny – język niemiecki

Temat zajęć: Familienleben zwischen Tradition und Moderne/Życie rodzinne między tradycją a nowoczesnością

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa IV, zakres podstawowy, poziom językowy B1+/B2

Cel ogólny lekcji 
Umiejętność wypowiadania się na temat modeli rodziny oraz zmian zachodzących w rodzinie na przestrzeni lat.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.P Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie podstawowym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności, wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka, a także wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne oraz proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach oraz reaguje w formie prostego tekstu pisanego w typowych sytuacjach w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
5) życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy);
II. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje, relacje, wywiady, dyskusje, prelekcje), wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka:
2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;
3) określa intencje nadawcy/autora wypowiedzi;
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
III. Uczeń rozumie wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. listy, e‑mail, SMS‑y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje, komiksy, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie):
1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
4) znajduje w tekście określone informacje;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w tekście;
IV. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
V. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. notatkę, ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, wiadomość, SMS, kartkę pocztową, e‑mail, historyjkę, list prywatny, życiorys, CV, list motywacyjny, wpis na blogu):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
VI. Uczeń reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
VII. Uczeń reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. wiadomość, SMS, list prywatny, formularz, e‑mail, komentarz, wpis na czacie/forum) w typowych sytuacjach:
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość;
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XI. Uczeń współdziała w grupie (np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • zastanawia się, czy jego rodzina przypomina model współczesny, czy sprzed kilkudziesięciu lat;

  • opisuje zmiany, jakie zaszły w życiu rodziny na przestrzeni lat;

  • podaje przykłady modeli rodziny.

Cele operacyjne – zgodne ze zrewidowaną taksonomią celów Blooma, w tym minimum jeden cel z poziomu 3‑6 sfery kognitywnej, sformułowane w postaci SMART

Uczeń:

  • czuje się kompetentny, gdyż rozwiązuje zadania na miarę swoich możliwości;

  • ma możliwość samodzielnej pracy nad językiem;

  • samodzielnie analizuje dany przypadek;

  • uczy się o rzeczach, które są dla niego ważne;

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata;

  • uczy się sztuki przemawiania i argumentowania;

  • wykorzystuje i rozwija kreatywność.

Strategie uczenia się:

  • tworzenie skojarzeń myślowych, np. umiejscawianie nowych słów w kontekście (w formie np. anegdoty, opowiadania, rymowanki), tworzenie asocjacji i kojarzenie pojęć, grupowanie ich w różne kategorie;

  • korzystanie z różnych dodatkowych źródeł do nauki języka, takich jak słowniki czy Internet;

  • indywidualne organizowanie wiedzy językowej, np. robienie streszczeń i notatek, zaznaczanie, podkreślanie, zakreślanie kolorem.

Metody i techniki pracy:

  • podająca: pogadanka, praca z tekstem źródłowym;

  • eksponująca: ćwiczenia przedmiotowe;

  • praktyczna: dyskusja panelowa, burza mózgów, wspólne czytanie;

  • kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy;

  • programowana – z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca grupowa,

  • praca w parach,

  • plenum.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer (np. laptop) z podłączeniem do Internetu,

  • słowniczek,

  • zdjęcia różnych modeli rodzin,

  • skrzynka z pytaniami,

  • tekst źródłowy pocięty na fragmenty,

  • tekst źródłowy,

  • multimedium (mapa pojęć),

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych.

Przebieg lekcji

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel prosi uczniów, aby przyjrzeli się zdjęciu otwierającemu, i pyta: „Czy domyślacie się, co będzie tematem naszej dzisiejszej lekcji?”.

  • Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie informacji „Czy wiesz, że…” na temat różnych modeli rodziny. Następnie prosi ich o oszacowanie, jak ta sytuacja wygląda w Polsce.

  • Nauczyciel prosi uczniów o podanie znanych słów do tematu.

  • Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję, pytając uczniów, jakie modele rodziny znają. Nauczyciel zapisuje główne myśli uczniów na tablicy, zadaje dodatkowe pytania, koryguje błędne wypowiedzi i czuwa nad prawidłowym przebiegiem tej fazy.

b) Faza realizacyjna

  • Nauczyciel drukuje tekst źródłowy „Familie im Wandel” i dzieli go na kawałki. Następnie dokonuje podziału uczniów na grupy trzyosobowe. Każda grupa siada przy osobnym stoliku. Przeznaczony do opracowania tekst jest dzielony przez nauczyciela na trzy fragmenty. Każdy uczeń zapoznaje się z fragmentem nr 1 i losuje jedno z trzech zadań:

    • Przygotuj pytania dla członków grupy na temat przeczytanego fragmentu.

    • Zadaj członkom grupy pytania o niezrozumiałe słowa/fragmenty tekstu.

    • Streść członkom grup przeczytany fragment.

    Po wykonaniu zadania uczniowie prezentują w grupach wyniki swojej pracy. Sekwencja powtarzana jest także w odniesieniu do fragmentu nr 2 i nr 3. Nauczyciel powinien zadbać o to, aby w poszczególnych sekwencjach każdy uczeń rozwiązywał inne zadanie.

    Później w tych samych grupach uczniowie uzupełniają tekst brakującymi zdaniami, wybierają odpowiedź, która pasuje do treści tekstu (Übung 1‑2 z sekcji Przeczytaj) .

  • Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Jedna z nich wypisuje cechy współczesnej rodziny, a druga – cechy charakterystyczne dla dawnej rodziny. Uczniowie mogą również dopisywać własne przykłady. Uczniowie prezentują efekty swojej pracy na forum klasy.

  • Uczniowie analizują mapę pojęć, następnie w parach dopasowują do każdego pojęcia zdjęcia rodzin, które zostały przygotowane wcześniej przez nauczyciela. Uczniowie w parach uzupełniają luki wyrażeniami, słuchają i zaznaczają, który model rodziny pasuje do opisu, łączą pojęcia z definicjami (Übung 1‑3 z sekcji Mapa pojęć).

c) Faza podsumowująca

Uczniowie w parach analizują zdjęcia modeli rodzin umieszczone w Übung 4 z sekcji Mapa pojęć oraz odpowiadają na pytania:

  • Was siehst du auf den Fotos?

  • Welches Familienmodell liegt dir am meisten und warum?

  • Was zeichnet dieses Familienmodell aus?

Wybrane pary prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy.

Uczniowie zastanawiają się, jakie zmiany zaszły w życiu rodziny na przestrzeni lat oraz jakie zmiany mogą nastąpić w przyszłości. Wspólnie próbują udzielić odpowiedzi, prezentując różne stanowiska i punkty.

Praca domowa

Uczniowie zastanawiają się, jakie zmiany zaszły w życiu rodziny na przestrzeni lat. Jakie zmiany mogą nastąpić w przyszłości?  Następnie piszą wpis na blog (Aufgabe 8 z sekcji Sprawdź się), w którym uwzględniają następujące kwestie:

  • życie zawodowe rodziców,

  • podział ról w rodzinie,

  • wykształcenie dzieci.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania mapy pojęć

  • Przed lekcją: Zapoznanie z tematem, który dotyczy życia codziennego uczniów, przypomnienie poznanego słownictwa. Uczniowie przygotowują fiszki do tematu, którymi się wymieniają między sobą, i powtarzają w ten sposób słownictwo.

  • W trakcie lekcji: Uczniowie przygotowują pytania do wywiadu ze starszymi członkami rodziny na temat tego, jak kiedyś wyglądał model rodziny.

  • Po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa z danego zakresu. Uczniowie przeprowadzają wywiad z wybraną osobą z innego pokolenia. Efekty pracy zostają spisane i zaprezentowane na następnej lekcji.

Wykaz źródeł

1. Hildegard Kriwet, Familie im Wandel, planet‑wissen.de.

Słownik