Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Ostateczny cel życia. Wizja zaświatów w Boskiej komediiDantego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Zakres rozszerzony
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przedstawia propozycje interpretacji fragmentu Boskiej komedii,

  • wyjaśnia alegoryczne i symboliczne znaczenia wydarzeń i postaci;

  • charakteryzuje wyobrażenia o życiu pozagrobowym, do których odwołuje się Dante

  • wyjaśnia, na czym polegała dydaktyczna rola Boskiej komedii,

  • potrafi powiązać problematykę Boskiej komedii ze światopoglądem średniowiecznym.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

  1. Wyświetlenie na tablicy treści zawartych w sekcji „Wprowadzenie”. Przybliżenie przez nauczyciela tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, przypominając o czasie powstania dzieła Dantego, okolicznościach społeczno‑politycznych, w jakich powstało. Pyta, w jakim celu Dante napisał Boską komedię i jak można interpretować jej tytuł. Uczniowie odpowiadają, korzystając z informacji z bloku tekstowego.

  3. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel odtwarza fragment Pieśni III Boskiej komedii (blok tekstowy). Następnie wybrane osoby odczytują kolejno 5 pytań z pionowej osi w bloku tekstowym. Uczniowie wspólnie ustalają poprawne odpowiedzi.

  2. Później uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenia 1. i 2. związane z ilustracją interaktywną. Po upływie wyznaczonego czasu wskazane osoby prezentują propozycje swoich odpowiedzi.

  3. Nauczyciel odtwarza interpretację Pieśni I Boskiej komedii (sekcja „Sprawdź się”). Uczniowie pracując w parach, rozwiązują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z bloku tekstowego, później wspólnie omawiają odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel zaprasza chętne osoby do dyskusji na temat: Czy ostateczny cel życia opisywany przez Dantego jest równie ważny dla ludzi XXI wieku? Jako punkt wyjścia do tej dyskusji może posłużyć dzieło Enrico Mazzone: 100‑metrowa ilustracja do Boskiej komedii powstałą w 2021 r. (do obejrzenia w internecie, oczekuje na digitalizację). Uczniowie wymieniają się poglądami, nauczyciel moderuje dyskusję.

Praca domowa:

  1. Ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Wiesław Limont, Psychologiczne podstawy myślenia metaforycznego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

  • Zbiory cyfrowe Muzeum Narodowego w Warszawie.

  • Witold Bobiński, Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

Sprawdź się