Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Budowa i funkcje ślimaka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia budowę i funkcje ślimaka;

• wyjaśnia przystosowania w budowie ślimaka do pełnienia roli narządu słuchu;

• omawia drogę fal dźwiękowych i powstawanie impulsu nerwowego w uchu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• strategia kształcenia wyprzedzającego;

• IBSE – nauczanie przez dociekanie naukowe.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• analiza tekstu źródłowego;

• metoda niedokończonych zdań;

• ćwiczenia interaktywne.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• niedokończone zdania (zob. materiały pomocnicze).

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wraz z uczniami, na podstawie ilustracji zamieszczonych w e‑materiale, przypomina budowę ucha, zawracając uwagę na położenie ślimaka.

2. Nauczyciel zadaje pytanie: „Jaką funkcję pełni w uchu ślimak?”.

3. Nauczyciel omawia cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół na podstawie e‑materiału opracowuje takie same zagadnienia, tworząc notatkę za pomocą mapy pojęć (zwracając szczególną uwagę na jej przejrzystość i zawartość wszystkich istotnych informacji):

   • budowa i funkcja ślimaka;

   • przystosowania w budowie ślimaka do pełnienia roli narządu słuchu;

   • droga fal dźwiękowych i impulsu nerwowego w uchu.

2. Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują wyniki swojej pracy. Nauczyciel wspólnie z uczniami wybiera najlepiej wykonaną mapę.

3. Nauczyciel wyświetla model 3D przedstawiający budowę anatomiczną kanału słuchowego. Uczniowie analizują go i wykonują odnoszące się do niego polecenia.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne numer: 5 (uporządkowanie kolejności przebiegu fal w uchu wewnętrznym), 6 (wybranie prawidłowych informacji do tekstu dotyczącego odbierania i przekazywania do mózgu bodźców słuchowych), 7 (określenie w której części ślimaka jest odbierany krzyk małego dziecka) oraz 8 (wyjaśnienie roli perylimfy). Następnie wspólnie z nauczycielem omawiają prawidłowe rozwiązania.

Faza podsumowująca:

Wskazany przez nauczyciela uczeń kończy odczytane przez nauczyciela zdanie (zob. materiały pomocnicze). Jeśli zrobi to prawidłowo, wyznacza swojego następcę. W przeciwnym wypadku jego miejsce zajmuje zgłaszająca się osoba.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 4.

Materiały pomocnicze

Niedokończone zdania:

1. Małżowina uszna i przewód słuchowy to elementy budowy ucha…

2. W uchu środkowym możemy wyróżnić…

3. Do ucha wewnętrznego należy…

4. Właściwym narządem słuchu jest…

5. W ślimaku znajdują się trzy błoniaste kanały, konkretnie…

6. Narząd spiralny zaopatrzony jest…

7. Drgania za pośrednictwem kosteczek słuchowych przekazywane są…

8. Fala ciśnienia, przechodząc przez schody przedsionka i schody bębenka, uciska…

9. Pod wpływem drgań rzęski komórek zmysłowych dotykają błony nakrywkowej i powodują…

10. Wysokie częstotliwości pobudzają drgania błony u podstawy ślimaka, natomiast niskie częstotliwości…

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania modelu 3D:

Model 3D może zostać wykorzystany podczas lekcji dotyczącej budowy ucha.