Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.4.5.6

Imię i nazwisko autora: Katarzyna Walkowska

Przedmiot: język obcy nowożytny – język niemiecki

Temat zajęć: Eines Tages bist du auch alt/Pewnego dnia też będziesz starszy

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa IV, zakres rozszerzony, poziom językowy B2+/C1

Cel ogólny lekcji: Umiejętność wypowiadania się na temat życia seniorów.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.R Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie rozszerzonym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie oraz różnorodne złożone wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne oraz w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach oraz reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, społeczny i osobisty system wartości, autorytety, poczucie tożsamości);
5) życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy);
II. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie:
1) reaguje na polecenia;
2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w wypowiedzi;
III. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi pisemne:
1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
2) określa intencje, nastawienie i postawy nadawcy/autora tekstu;
4) znajduje w tekście określone informacje;
5) rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w tekście;
8) odróżnia informacje o faktach od opinii;
IV. Uczeń tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne:
8) stawia tezę, przedstawia w logicznym porządku argumenty za i przeciw danej tezie lub rozwiązaniu, kończy wypowiedź konkluzją;
11) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady, objaśnia procedury związane z załatwianiem spraw w instytucjach);
V. Uczeń tworzy w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. e‑mail, list prywatny, list formalny – w tym list motywacyjny, życiorys, CV, wpis na blogu, opowiadanie, recenzję, artykuł, rozprawkę):
10) rozważa sytuacje hipotetyczne;
11) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady, objaśnia procedury związane z załatwianiem spraw w instytucjach);
VI. Uczeń reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, komentuje wypowiedzi uczestników dyskusji, wyraża wątpliwość;
5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;
VII. Uczeń reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia (np. wypełnia formularz/ ankietę);
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, komentuje wypowiedzi uczestników dyskusji (np. na forum internetowym), wyraża wątpliwość;
5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;
8) proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachęca; prowadzi negocjacje;
9) prosi o radę i udziela rady;
14) stosuje zwroty i formy grzecznościowe;
15) dostosowuje styl i formę wypowiedzi do odbiorcy.
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
IX. Uczeń posiada:
1) wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • rozpozna problemy, z jakimi borykają się seniorzy i dowie się, jak je można rozwiązać;

  • przedstawi, jakie zajęcia może wraz z kolegami i nauczycielami zaproponować seniorom;

  • zastanowi się, jakie życie i możliwości chciałby mieć jako senior.

Cele motywacyjne:

  • czuje się kompetentny, gdyż rozwiązuje zadania na miarę swoich możliwości,

  • dokonuje samooceny;

  • dostrzega powiązania między nauką języka niemieckiego a innymi przedmiotami szkolnymi;

  • sam decyduje, jak rozwiązać problem i osiągnąć cel;

  • sam decyduje, jak rozwiązać problem i udzielić wyjaśnień;

  • zaspokaja potrzebę ciekawości i kreatywności.

Strategie uczenia się:

strategie pamięciowe:

  • stosowanie mnemotechnik do zapamiętywania nowych wyrazów i ich znaczeń – używanie obrazu i dźwięku obok słów (używanie skojarzeń wzrokowych, stosowanie słów kluczowych, wprowadzanie wyrazów i zwrotów do kontekstu sytuacyjnego, używanie skojarzeń wzrokowych, odtwarzanie dźwięków z pamięci, porównywanie dźwięków z naszego języka do dźwięków języka, którego się uczymy);

strategie kognitywne:

  • stosowanie technik generatywnych do uświadamiania sobie struktury języka – zadawanie pytań, robienie notatek, powtarzanie zdań na głos;

  • stosowanie technik strukturalnych – wybierania najistotniejszych elementów, czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;

strategie kompensacyjne:

  • odgadywanie znaczenia wyrazów i struktur w tekstach słuchanych i czytanych (używanie wskazówek językowych – niektórych znanych wyrazów, zwrotów z języka polskiego bądź obcego i domyślanie się treści w języku niemieckim);

  • pokonywanie ograniczeń w pisaniu poprzez np. tworzenie nowych słów, użycie synonimów, antonimów, tworzenie parafrazy;

strategie społeczne:

  • zadawanie pytań osobom o oczekiwanych większych umiejętnościach językowych (prośba o wyjaśnienie, powtórzenie, o poprawienie błędów),

  • współpraca z innymi osobami (współpraca z kolegami na tym samym poziomie oraz z zaawansowanymi użytkownikami języka niemieckiego).

Metody i formy nauczania:

  • podejście komunikacyjne;

  • podejście humanistyczne;

  • podająca: pogadanka, praca z tekstem przygotowanym na potrzeby niniejszego e‑materiału, praca z plikiem audio;

  • aktywizująca: burza mózgów, ćwiczenia przedmiotowe;

  • kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy;

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w parach,

  • praca grupowa,

  • plenum.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer, np. laptop z dostępem do Internetu;

  • słowniczek;

  • zdjęcia przedstawiające aktywnych seniorów, np. na kursie komputerowym, wycieczce, na siłowni, opiekujących się dziećmi;

  • tekst źródłowy;

  • multimedium (plik audio);

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel prezentuje zdjęcia związane z aktywnością seniorów i pyta: Czy domyślacie się, co będzie tematem naszej dzisiejszej lekcji?

  • Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie informacji „Czy wiesz, że…” na temat seniorów.

  • Jako ciekawostkę nauczyciel podaje informację o Uniwersytetach Trzeciego Wieku oraz Klubach Seniora, które oferują słuchaczom‑seniorom możliwości rozwoju osobistego.

  • Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie, a następnie podanie skojarzeń do pojęcia Seniorenleben. Jeden uczeń rozpoczyna podawanie przykładów, kolejni dodają własne, które różnią się od podanych wcześniej.

b) Faza realizacyjna

  • Uczniowie zapoznają się z hasłami w Übung 1 w części Przeczytaj. Nauczyciel dzieli klasę na grupy i każdej z nich przydziela jedno hasło. Zadaniem uczniów jest zastanowienie się, co dane hasło oznacza w kontekście życia seniorów. Przedstawiciele każdej grupy prezentują hipotezy na forum klasy.

  • Uczniowie zapoznają się z treścią tekstu źródłowego i w miarę potrzeb korzystają z dostępnych źródeł, np. wyrazów i zwrotów zamieszczonych w słowniczku. W trakcie czytania uczniowie dopasowują śródtytuły z Übung 1 do fragmentów tekstu.

  • Nauczyciel zapisuje na tablicy następujące wyrazy: Lernen, Sport, Freiheit, Erwartungen, Selbstständigkeit i pyta uczniów po przeczytaniu przez nich tekstu: Wann sind Senioren glücklich? Verbinden sich diese Wörter mit dem Titel des Textes? Uczniowie odpowiadają na pytania na forum klasy.

  • Następnie uczniowie indywidualnie sprawdzają stopień zrozumienia treści tekstu, wykorzystując do tego Übung 2 i Übung 3 części Przeczytaj. Uczniowie określają, które informacje są zgodne z treścią tekstu, łączą w pary wyrazy lub zwroty o podobnym znaczeniu.

  • Nauczyciel zapisuje na tablicy tytuł nagrania: Zum Lernen ist es nie zu spät i prosi uczniów, aby w formie 1‑2 zdań wyrazili pisemnie swoje zdanie na ten temat na osobnych karteczkach. Jeden uczeń zbiera anonimowe kartki i odczytuje wypowiedzi uczniów na forum klasy.

  • Nauczyciel pyta uczniów: Kennt ihr jemanden, der die Universität des Dritten Lebensaters besucht? Erzählt davon! lub Welche Personen besuchen eurer Meinung nach die UDL? Wskazani przez nauczyciela uczniowie udzielają odpowiedzi na forum klasy.

  • Uczniowie zapoznają się z treścią nagrania. Uczniowie słuchają wywiadu z pliku audio dwukrotnie. Podczas drugiego słuchania uczniowie zapisują główne hasła (słowa klucze), które pozwolą im odtworzyć samodzielnie rozmowę pomiędzy moderatorem a panem Bergmannem. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Uczniowie jednej grupy zadają pytania podobne do pytań moderatora, uczniowie drugiej grupy zgłaszają się do udzielenia odpowiedzi na podstawie usłyszanych informacji i własnych notatek.

  • Następnie uczniowie sprawdzają stopień zrozumienia treści wywiadu, wykorzystując do tego Übung 1‑3 w części Plik audio. Uczniowie określają, które informacje są zgodne z treścią wywiadu oraz wcielają się w rolę wnuków i piszą wiadomość e‑mail, w której zadają pytania dotyczące programu Uniwersytetu Trzeciego Wieku i udziału w nim ich dziadków. Wybrani uczniowie czytają wiadomość (Übung 3 Plik audio) na forum klasy.

c) Faza podsumowująca

  • Nauczyciel prosi uczniów, aby dokończyli jego wypowiedzi. Nauczyciel nawiązuje do tekstu w części Przeczytaj oraz do wywiadu w Pliku audio. Nauczyciel mówi, np. 1. Je mehr eine Gesellschaft das Alter respektiert ... 2. Ein Seniorenstudium bedeutet ... 3. Auch alte Menschen können ... 4. Man kann die neue Lebensphase dazu nutzen, ... 5. Wenn man im Alter aktiv sein möchte, ... 6. Die Universität des Dritten Lebensalters ... 7. Wenn ich schon alt wäre ...

Praca domowa

Aufgabe 7 lub 8 – uczniowie odpowiadają pisemnie na pytanie, jakie aktywności dla seniorów mogliby zaproponować jako uczniowie lub formułują wpis na bloga na temat „Kiedyś też się zestarzeję”, w którym opisują tę fazę życia oraz podają pomysły na poprawę położenia seniorów.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania pliku audio

  • Przed lekcją: powtórzenie znanego słownictwa. Na podstawie tytułu pliku audio uczniowie wyszukują w internecie lub innych dostępnych źródłach informacje na temat nauki w późnym wieku. Uczniowie przygotowują własny słowniczek do tematu.

  • W trakcie lekcji: nauczyciel rozkłada w klasie przygotowane hasła, które pojawią się w tekście pliku audio np. der Tagesablauf, das Vergnügen, der Rettungsanker, der Vortrag, das Angebot, die Leere, das Wissen, der Abschluss, die Veranstaltung, die Pensionierung. Zadaniem uczniów jest przygotowanie wyjaśnienia danego hasła po niemiecku. Może to być opis przykładowej sytuacji, synonim. Hasła z tłumaczeniem zostają umieszczone na tablicy. Inną formą wykorzystania pliku audio może być przygotowanie przez uczniów na podstawie informacji o Uniwersytecie Trzeciego Wieku w Niemczech informacji w języku niemieckim o podobnym projekcie w Polsce. Uczniowie szukają informacji na temat tego programu dla seniorów w internecie. Znajdują podobieństwa oraz różnice w odniesieniu do usłyszanych informacji o projekcie w Niemczech.

  • Po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa z danego zakresu. Na podstawie informacji oraz słownictwa z wywiadu uczniowie przygotowują się w domu do wypowiedzi ustnej. Uczniowie otrzymują od nauczyciela na karteczkach opis osoby, w którą mają się wcielić i roli, którą mają zagrać. Np. Jesteś osobą starszą na emeryturze, ale ciągle aktywnie spędzasz czas wolny. Opowiedz o tym./Jesteś osobą w podeszłym wieku, studiujesz na Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Opowiedz o tym./Jesteś osobą starszą. Przekonaj innych seniorów, że w tym wieku można być aktywnym i szczęśliwym./Jesteś organizatorem zajęć dla seniorów na Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Przedstaw tematy wykładów./Jesteś seniorem zainteresowanym udziałem w zajęciach Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Zadaj pytania o sprawy, które cię interesują. Treść pliku audio może być także wykorzystana w lekcjach o innej tematyce, np.: Czy warto się uczyć?, Motywacja, Oferta edukacyjna w mieście, Aktywność, Programy społeczne.

Słownik