Dla nauczyciela

Scenariusz

Autor:

Learnetic SA

Temat zajęć:

W jaki sposób wysokości w terenie przenieść na mapę?

Grupa docelowa:

Szkoła podstawowa, przyroda; do wykorzystania również na lekcjach geografii.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń prezentuje postawę badawczą, odpowiadając na pytania, wykonuje pomiary i korzysta z instrukcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;

3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

5) umiejętność uczenia się;

Cele (szczegółowe) operacyjne:

Uczeń:

  • definiuje, czym są poziomice;

  • rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i góry;

  • odróżnia wysokość względną od wysokości bezwzględnej;

  • rozróżnia w terenie i na modelu formy terenu wypukłe i wklęsłe;

  • wskazuje formy wypukłe i wklęsłe na mapie poziomicowej.

Metody / techniki kształcenia:

  • pogadanka

  • dyskusja

  • metoda problemowa

  • metoda poglądowa

Formy organizacji pracy:

  • indywidualna

  • grupowa

Środki dydaktyczne i praktyczne wskazówki:

Do przeprowadzenia tej lekcji nauczyciel powinien zaopatrzyć się w:

  • prostokątną formę do ciasta;

  • mąkę (piasek);

  • masę solną (składniki masy solnej: 1 szklanka mąki, 1 szklanka soli, pół szklanki wody);

  • nóż lub płaską ostrą płaszczyznę do cięcia masy solnej w plastry;

  • zdjęcia/ilustracje różnych form terenu (góry, wzgórza, pagórki, doliny, kotliny).

Uczniowie powinnii zaopatrzyć się w:

  • kolorowe farby plakatowe, pisaki, flamastry;

  • blok rysunkowy;

  • linijkę, ekierkę;

  • tekturę lub sklejkę.

Nauczyciel może poprosić uczniów o wcześniejsze przygotowania masy solnej w domu i przyniesienie jej na lekcję. Masę solną można zastąpić również gliną rzeźbiarską, plasteliną lub inną formą plastyczną.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

  1. Czynności organizacyjne.

  2. Nauczyciel przedstawia temat lekcji.

  3. Informuje uczniów, że podczas lekcji zapoznają się z dwoma rodzajami map oraz różnymi formami ukształtowania terenu.

  4. Przede wszystkim skupią się jednak na pytaniu, na które w trakcie realizacji lekcji spróbują znaleźć odpowiedź:

  5. Jak na płaskiej kartce papieru, jaką jest mapa, można przedstawić wysokości wzniesień terenów wypukłych czy głębokości terenów wklęsłych?

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel rozkłada ilustracje przedstawiające różne formy terenu. Uczniowie wspólnie dyskutują, czym się one od siebie różnią, jakie są ich charakterystyczne cechy i gdzie można je spotkać w terenie.

  2. Nauczyciel prosi uczniów, by pogrupowali formy terenu według kryterium: wklęsłe – wypukłe.

  3. Nauczyciel prezentuje uczniom pierwszą część filmu „W jaki sposób wysokości w terenie przenieść na mapę? „ prezentującą różne formy terenu, które spotkać możemy w naszym kraju.

  4. Po obejrzeniu filmu nauczyciel wyciąga prostokątną formę do ciasta, do której wsypuje mąkę (piasek).

  5. Losowo wybranych uczniów prosi o uformowanie różnych form wklęsłych i wypukłych, podając nazwy: góra, wzgórze, pagórek, dolina, kotlina.

  6. Uczniowie oglądają kolejną część filmu, z której dowiadują się, czym jest wysokość bezwzględna i względna oraz jakie funkcje pełnią poziomice na mapie.

  7. Następnie nauczyciel zaprasza uczniów do pracy w 2‑3 osobowych zespołach. Zadaniem każdego z zespołów jest uformowanie pagórka, wyznaczenie na nim poziomic i przeniesienie ich na kartkę papieru, która ma pełnić funkcję mapy poziomicowej.

  8. Każda grupa otrzymuje szczegółową informację do wykonania zadania:

    • z masy plastycznej na tekturze lub innej podstawie uformuj pagórek;

    • do ekierki przymocuj flamaster i odmierzając 2 cm, narysuj poziomą linię wzdłuż obwodu pagórka;

    • przesuń flamaster o kolejne 2 cm i narysuj kolejną linię wzdłuż obwodu pagórka. Czynność tak długo powtarzaj, aż cały pagórek zostanie obrysowany;

    • kiedy masa plastyczna trochę podeschnie (nie może być zbyt miękka) przetnij pagórek na plastry wzdłuż wcześniej narysowanych linii; Uwaga! Tę czynność powinien wykonać nauczyciel lub powinna być ona wykonywana pod nadzorem nauczyciela.

    • na kartce papieru obrysuj każdy z plastrów, zaczynając od tego z największym obwodem: w obrysowany obwód włóż kolejny mniejszy plaster; obrysuj go. Czynności powtarzaj tak długo, aż obrysujesz wszystkie plastry;

    • przyjmując, że 2 cm to 150 (200) metrów, nanieś wartości na każdą z poziomic otworzonych z linii łączących się w obwody.

    • na podstawce ułóż plastry w kolejności od największego do najmniejszego, tak by ponownie utworzyły pagórek;

    • mapa poziomicowa i model pagórka są gotowe do prezentacji!

  9. Zespoły prezentują wykonane pagórki oraz mapy poziomicowe, które otrzymali z wykonanego modelu.

  10. Nauczyciel pyta, z czym uczniowie mieli najwięcej trudności.

  11. Prosi uczniów o zdefiniowanie, czym są poziomice i mapa poziomicowa.

  12. W następnej kolejności nauczyciel prezentuje uczniom ostatnią część filmu, z którego uczniowie dowiadują się, czym jest skala barw i mapa hipsometryczna.

  13. Nauczyciel zaprasza uczniów do pracy w tych samych zespołach.

  14. Tym razem zadaniem każdego zespołu jest nadanie kolorów każdej warstwie odpowiadającej skali hipsometrycznej nadawanej na mapach. Te same kolory i w takiej samej kolejności uczniowie nanoszą na przygotowanych wcześniej mapach poziomicowych. Na mapie uczniowie umieszczają też legendę będącą zaproponowaną przez nich skalą hipsometryczną.

  15. W ostatnim etapie fazy realizacyjnej uczniowie rozwiązują zadania interaktywne utrwalające wiadomości zdobyte w trakcie oglądania filmu.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel w ramach podsumowania powraca do zadanego na początku lekcji pytania.

  2. Prosi uczniów o podsumowanie w punktach czynności potrzebnych do wykonania mapy poziomicowej i hipsometrycznej.

Praca domowa:

  1. Projekt turystycznej mapy poziomicowej oraz przewodnika dla turystów.

  2. Termin wykonania: 2 tygodnie.

  3. Wyobraź sobie, że pracujesz w biurze podróży. Twoim zadaniem jest opracowanie przewodnika dla turystów chcących zwiedzić pieszo okolicę. Przygotuj dla nich mapę poziomicową terenu z zaznaczonymi wartościami poziomic.

  4. W terenie w postaci mapy z poziomicami powinny się znaleźć:

    • dwa niewielkie pagórki znajdujące się blisko siebie (różnej wysokości);

    • jedno wzgórze powyżej 280 metrów wysokości;

    • dolina z rzeką;

    • kotlina;

    • schronisko umieszczone na wysokości 250 metrów.

  5. Oprócz mapy przygotuj listę ciekawych miejsc w terenie. Krótko opisz, jakie atrakcje czekają na zwiedzających.

mc13931ec650b8b9e_1

Metryczka

Tytuł

W jaki sposób wysokości w terenie przenieść na mapę?

Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego materiał się odnosi

2.8 Wysokości na mapie

Przedmiot

Przyroda

Geografia

Etap edukacyjny

Szkoła podstawowa

Podstawa programowa

Uczeń:

  • rozróżnia w terenie i na modelu formy wypukłe i wklęsłe, wskazuje takie formy na mapie poziomicowej.

  • wykonuje pomiary np. taśmą mierniczą, szacuje odległości i wysokości w terenie;

  • rozpoznaje na mapie hipsometrycznej niziny, wyżyny i góry

Nowa Podstawa programowa

Uczeń:

  • odczytuje informacje z planu i mapy posługując się legendą;

Kompetencje kluczowe

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;

3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

5) umiejętność uczenia się;

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  • wykorzystanie poziomic do odczytywania wysokości;

  • odróżnienie wysokości względnej od wysokości bezwzględnej;

  • odróżnienie pagórka od góry.

Powiązanie z e‑podręcznikiem

https://www.epodreczniki.pl/reader/c/130637/v/78/t/student-canon/m/ikEdPXwuJY

Słownik