Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Fantastyka i realizm w Hamlecie Williama Szekspira

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
IV. Samokształcenie.
6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Zakres rozszerzony
Lektura obowiązkowa
10) William Szekspir, Hamlet;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • poznaje podejście Williama Szekspira i artystów mu współczesnych do kategorii fantastyki i realizmu w literaturze,

  • analizuje fragmenty Hamleta Williama Szekspira, zwracając uwagę na elementy fantastyczne i realistyczne,

  • na podstawie wykładu formułuje wnioski na temat realizmu i fantastyki w Hamlecie,

  • redaguje wypowiedź pisemną, w której ocenia realizm psychologiczny tytułowego bohatera sztuki Williama Szekspira.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • odwrócona klasa;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów, by zapoznali się z blokiem tekstowym oraz wykładem zamieszczonymi w e‑materiale Fantastyka i realizm w „Hamlecie” Williama Szekspira. Następnie zapowiada uczniom, że będą pracowali w czterech grupach. Prezentuje zadania dla zespołów i prosi, by każdy uczeń wybrał grupę, w której chce pracować:
    Grupa 1. Wywiad z Szekspirem. Zbierzcie informacje dotyczące fantastyki i realizmu w Hamlecie. Zastanówcie się, co odpowiedziałby Szekspir na poniższe na pytania, możecie także zaproponować własne:
    – Dlaczego w Hamlecie pojawiają się postaci nierealne?
    – Czy Hamlet jest szalony, czy tylko gra szalonego?
    – Jak scharakteryzowałby pan idealnego odtwórcę roli Hamleta?
    Przygotujcie kilkuminutową scenkę, w której zaprezentujecie wywiad z Williamem Szekspirem.
    Grupa 2. Mapa myśli. Wykonajcie mapę myśli prezentującą elementy realistyczne i fantastyczne występujące w Hamlecie. Zwróćcie uwagę na postaci i wydarzenia.
    Grupa 3. Schemat. Przeanalizujcie, jak zmieniło się od czasów Szekspira postrzeganie tego, co realne i fantastyczne. Spróbujcie opracować schemat, który zobrazuje ten proces.
    Grupa 4. Przekład intersemiotyczny. Przygotujcie wybór fragmentów spektakli teatralnych Hamleta w różnych czasach i w różnych krajach. Zwróćcie uwagę na dobór aktorów odtwarzających postać głównego bohatera.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. CZĘŚĆ 1
    Prezentacja. Poszczególne zespoły przedstawiają efekty swojej pracy. Pozostali uczestniczy zajęć komentują wystąpienia grup, mogą też zadawać pytania.
    Omówienie. Uczniowie wypowiadają się na temat współpracy, dzielą się refleksjami na temat cyklu, odpowiadają na ewentualne pytania. Nauczyciel komentuje i ocenia poszczególne prezentacje.
    CZĘŚĆ 2
    Praca indywidualna. Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne wykonanie wybranych ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.
    Dzielenie się wiedzą. Uczniowie po wykonaniu ćwiczeń porównują swoje odpowiedzi w parach, wymieniają się refleksjami.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel zadaje pytanie podsumowujące: W jaki sposób oceniacie psychologiczny realizm Szekspirowskiego bohatera? (będzie to przy okazji wstęp do pracy domowej). Uczniowie dzielą się swobodnymi refleksjami.

  2. Uczniowie, na prośbę nauczyciela, dopowiadają zakończenia zdań: Na tej lekcji nauczyłem się... Przeszkadzało mi, że...

Praca domowa:

  1. Praca domowa z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

  • Sławomir Świontek, Znak, tekst i odbiorca w teatrze, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.

  • Mirosław Kocur, Lokalne źródła teatru glob(alnego) Williama Szekspira, „Kultura, Historia, Globalizacja” nr 12.

  • Hamlet w opracowaniu Stanisława Helsztyńskiego, Warszawa 1966.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się