Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Stereotypy językowe na przykładzie języka polskiego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji. Uczeń:
omawia przykłady stereotypów;
wymienia cechy stereotypów na podstawie przeprowadzonej dyskusji,
podaje argumenty na pozytywne i negatywne działanie stereotypów.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
Uczniowie zapoznają się z umieszczonymi w e‑materiałach informacjami o stereotypach językowych na przykładzie języka polskiego. Sporządzają mapę myśli dotyczącą stereotypów językowych na przykładzie języka polskiego.
Przedstawienie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel wyświetla konturową mapę Polski i Europy. Uczniowie uzupełniają ją przykładami stereotypów dotyczących narodów, regionów, miast. Każdy stereotyp powinien zostać omówiony.
Kolejnym etapem lekcji jest dyskusja: Czy wszystkie te określenia są prawdziwe? Podsumowaniem dyskusji powinny być wnioski dotyczące cech stereotypu:
- uproszczony, schematyczny, skrótowy obraz osób, grup społecznych, narodowości.Następnie uczniowie zapoznają się z tekstem e‑materiału oraz filmem z wykładem prof. Markowskiego.
Do map konturowych dodają informacje:
- dlaczego stereotypy funkcjonują w języku;
- jak powstają stereotypy;
- jakie funkcje pełnią;
- na czym polega wartościowanie rzeczywistości w stereotypach.Nauczyciel prezentuje uczniom film pt. Stereotypy w języku dostępny w e‑materiale. Prosi, aby uczniowie w trakcie oglądania filmu zwrócili uwagę m.in. na kwestię stereotypowego wartościowania rzeczywistości.
Po obejrzeniu filmu uczniowie dobierają się w pary i wykonują polecenia 1 i 2 z tej sekcji.
Faza podsumowująca:
Uczniowie dzielą się na dwie grupy. Zbierają argumenty na pozytywne i negatywne działanie stereotypów.
Przykłady:
- podają schematyczny obraz osób, grup, stosunków społecznych;
- powstają na podstawie niepełnej i często fałszywej wiedzy o świecie;
- utrwalone jednak przez tradycję;
- trudne do zmiany;
- nie muszą być słuszne;
- nie muszą być uzasadnione;
- wpływają na procesy decyzyjne człowieka;
- opisują rzeczywistość w sposób: skrótowy i uproszczony;
- dają poczucie przynależności;
- dają gotowe wzorce myślenia;
- dają gotowe wzory zachowania;
- porządkują myślenie o świecie;
- oszczędzają wysiłku poznawczego;
- dają poczucie przynależności i bezpieczeństwa;
- pomagają przewidzieć zachowania innych;
- służą zaspokojeniu ludzkiej potrzeby bezpieczeństwa;
- ułatwiaj uzyskanie tożsamości jednostkowej;
- sprzyjają kształtowaniu tożsamości grupowej.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują polecenia 1 i 2 z sekcji „Audiobook”.
Materiały pomocnicze:
https://www.sjikp.us.edu.pl/wp‑content/uploads/2017/05/romualda_pietkowa.pdf
Markowski A., Pawelec R., Wielki słownik wyrazów obcych i trudnych, Warszawa 2001.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.