Autor: Anna Juwan

Temat: Metody naturalne sterowania płodnością

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Zdefiniujesz pojęcie antykoncepcji i wymienisz jej dwa podstawowe rodzaje.

• Określisz, kiedy występują dni płodne i niepłodne w cyklu miesiączkowym.

• Przedstawisz metody rozpoznawania dni płodnych.

• Opiszesz, jak zapobiegać nieplanowanemu poczęciu metodami naturalnymi.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• linia czasu.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Metody naturalne sterowania płodnością”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

2. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat przebiegu i kontroli hormonalnej cyklu jajnikowego i menstruacyjnego. Sześcioro ochotników pozyskuje samodzielnie dodatkowe informacje dotyczące tematu lekcji – nauczyciel wyjaśnia im, że na lekcji będą pełnili funkcję ekspertów.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję wyświetla treści z sekcji „Wprowadzenie”. Informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i przedstawia kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniów: „Czym jest antykoncepcja?”, „Jakie znacie rodzaje antykoncepcji?”, „Które z tych sposobów to naturalne metody sterowania płodnością?”, „Czy są one skuteczne?”.
   Uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel wyświetla grafikę zamieszczoną w sekcji „Przeczytaj”, przedstawiającą cykl rozrodczy kobiety, i wspólnie z uczniami analizuje ją, na podstawie treści przeczytanych w ramach przygotowania do lekcji.

2. Linia czasu. Nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup, tak by w każdej znalazł się jeden ekspert. Każda z grup ma za zadanie opisać za pomocą linii czasu procesy zachodzące podczas cyklu płciowego kobiety, uwzględniając wpływ hormonów i objawy wskazujące na wystąpienie owulacji oraz podział na dni płodne, potencjalnie płodne i niepłodne. Uczniowie nie mogą podczas pracy korzystać z e‑materiału. Następnie grupy prezentują swoje linie czasu.

3. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by wyjaśnili, co oznacza pozioma kreska na wykresie, oraz wskazali tzw. okno płodności. Następnie uczniowie określają, w którym dniu przedstawionego cyklu zaszła owulacja, i uzasadniają swoją odpowiedź (polecenie nr 1).
   Uczniowie pracują w parach. Następnie ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.

4. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 2: „Jakie zmiany zaszłyby w podanych parametrach, gdyby doszło do zapłodnienia?”. Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

5. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 6, w którym mają za zadanie wskazać wady i zalety naturalnych metod planowania rodziny, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

6. Następne ćwiczenie (nr 7: „Wiedząc, że podczas owulacji dochodzi do uwolnienia oocytu II rzędu, który jest zdolny do zapłodnienia tylko przez ok. 6–18 godz., wyjaśnij, dlaczego dni płodne trwają ok. 9 dni”), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie wykonują, pracując w parach. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 4 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

2. Dla chętnych: Uczennice mogą wykorzystać grafikę interaktywną jako punkt odniesienia do sporządzenia własnego wykresu na podstawie codziennych pomiarów temperatury podstawowej oraz zanotowanych objawów.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” na zajęciach dotyczących kobiecego cyklu płciowego.