Dla nauczyciela
Scenariusz lekcji
Autor: Daria Reczyńska
Przedmiot: biologia
Temat: Funkcje makro- i mikroelementów w roślinie.
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
klasyfikuje niezbędne dla roślin pierwiastki;
wyjaśnia funkcje mikro- i makroelementów;
omawia źródła, z których rośliny pobierają mikro- i makroelementy;
wyjaśnia skutki niedoboru wybranych pierwiastków w roślinie;
charakteryzuje najczęstsze choroby roślin spowodowane brakiem mikroelementów;
wyjaśnia rolę nazwożenia roślin.
Strategie nauczania:
nauczanie wyprzedzające;
odwrócona klasa;
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
odwrócona klasa;
burza mózgów;
praca z materiałem źródłowym z e‑podręcznika;
mapa myśli;
drzewo decyzyjne;
dyskusja;
ćwiczenia interaktywne.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
schemat drzewa decyzyjnego (zob. materiał pomocniczy do pobrania);
materiały dotyczące pierwiastków niezbędnych do życia roślin – artykuły naukowe, wycinki z gazet i poradników ogrodniczych;
szary papier;
flamastry.
Przed lekcją
Nauczyciel dzieli uczniów na siedem grup. Każdej przypisuje inny region pochodzenia roślin uprawnych:
grupa I – Azja Wschodnia i Południowo‑Wschodnia;
grupa II – Azja Zachodnia i Południowo‑Zachodnia;
grupa III – Indie;
grupa IV – Afryka;
grupa V – Europa i Syberia;
grupa VI – Ameryka Północna i Południowa;
grupa VII – Ameryka Środkowa.
Uczniowie na podstawie książki Zbigniewa Podbielkowskiego pt. „Szata roślinna Ziemi” wyszukują gatunki roślin najczęściej uprawiane w przypisanym regionie. Na podstawie map i atlasów znajdują informacje na temat warunków glebowych oraz klimatycznych w danym regionie. Następnie szukają artykułów naukowych, wycinków z gazet czy informacji w poradnikach ogrodniczych na temat uprawy roślin z przydzielonego regionu.
Przebieg zajęć
Faza wstępna
Nauczyciel rozpoczyna burzę mózgów, mówiąc: „Ludzie potrzebują dostarczania składników odżywczych w formie pokarmu. Jak już wiecie, rośliny wytwarzają związki organiczne w procesie fotosyntezy, zatem czym jest ich „pożywienie”? Czy związki wytwarzane w procesie fotosyntezy są wystarczające do prawidłowego procesu wzrostu i rozwoju rośliny?”
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Uczniowie zapoznają się z tekstem zamieszczonym w sekcji „Przeczytaj”. Wybrane osoby klasyfikują pierwiastki niezbędne do życia roślin, omawiają źródła makro- i mikroelementów, wyjaśniają ich znaczenie dla roślin oraz przedstawiają skutki niedoboru poszczególnych pierwiastków w roślinie.
Uczniowie pracują w utworzonych przed lekcją grupach. Otrzymują arkusze szarego papieru i flamastry. Na podstawie przyniesionych na lekcję materiałów każdy zespół ma za zadanie przygotować mapę myśli. Ma ona zawierać informacje na temat niedoborów poszczególnych pierwiastków w roślinach najczęściej uprawianych w wyznaczonym regionie, objawach chorobowych spowodowanych niedoborem mikro- i makroelementów oraz funkcji, jakie te pierwiastki pełnią w roślinie.
Zespoły kolejno prezentują wyniki swojej pracy. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada potrzebne informacje lub koryguje błędy.
Nauczyciel rozdaje uczniom schematy drzewa decyzyjnego (zob. materiał pomocniczy). Uczniowie, pracując w parach, określają pozytywne i negatywne skutki nawożenia roślin. Po wykonaniu tego zadania uczniowie wymieniają się na forum klasy swoimi opiniami. Nauczyciel podsumowuje dyskusję.
Faza podsumowująca
Uczniowie samodzielnie rozwiązują interaktywny quiz, a następnie wykonują polecenie nr 2: układają własne pytania quizowe dotyczące funkcji makro- i mikroelementów w roślinie i przekazują je do rozwiązania swoim kolegom i koleżankom.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji i zadaje im pytania podsumowujące:
Jaka jest różnica między mikro‑i makroelementami?
Co to są pierwiastki biogenne?
O czym może świadczyć chloroza liści?
Praca domowa
Uczniowie wybierają po jednej roślinie z własnego otoczenia i opisują jej wymagania dotyczące zawartości mikroelementów w glebie.
Uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia interaktywne.
Materiały pomocnicze
Zbigniew Podbielkowski, Szata roślinna Ziemi, Wydawnictwo Kurpisz SC, Poznań 1997, s. 164–181.
Drzewo decyzyjne – plik do pobrania.
R1L7b3Nn253mb
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania gry edukacyjnej
Gra edukacyjna może zostać wykorzystana podczas lekcji powtórkowej.