Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Rodzaje ruchów cytoplazmy

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, co to jest cytoplazma oraz jakie pełni funkcje.

• Porównasz rodzaje ruchów cytoplazmy.

• Określisz wpływ temperatury na ruch cytoplazmy.

• Przeprowadzisz obserwacje mikroskopowe ruchów cytoplazmy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• obserwacja;

• analiza tekstu źródłowego;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
   – Jakie są cechy wspólne wszystkich komórek?
   – Co to jest cytoplazma i jakie funkcje pełni?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Wirtualne laboratorium (WL I)”). Uczniowie przeprowadzają doświadczenie w wirtualnym laboratorium na temat 1) określania wpływu temperatury na ruch cytoplazmy oraz 2) kierunku ruchu cytoplazmy u moczarki kanadyjskiej i pasiatki zwisłej. Nauczyciel prosi uczniów, by w formularzu rozwiązali problem badawczy i zweryfikowali hipotezę oraz zapisali swoje obserwacje i wnioski. Po przeprowadzeniu doświadczeń chętni uczniowie prezentują problem, hipotezę, wnioski oraz odpowiedzi zamieszczone w poleceniach.

2. Uczniowie wykonują w parach polecenia do wirtualnego laboratorium – nr 1: „Wyjaśnij, dlaczego wzrost temperatury wywołuje zmiany w szybkości ruchu cytoplazmy. W odpowiedzi uwzględnij wpływ temperatury na cytoszkielet odpowiedzialny za ruch cytoplazmy” oraz nr 2: „Wykaż związek między budową komórek obserwowanych roślin i rodzajem zachodzącego w nich ruchu cytoplazmy. W odpowiedzi uwzględnij liczbę wakuol w obserwowanych pod mikroskopem komórkach”. Następnie porównują odpowiedzi z inną parą. Wybrany zespół przedstawia odpowiedzi na forum klasy.

3. Projektowanie doświadczenia. Uczniowie w 4‑osobowych grupach wykonują ćwiczenie nr 8, w którym mają za zadanie – na podstawie tekstu źródłowego – zaprojektować doświadczenie badające wpływ słabego światła czerwonego na ruch cytoplazmy w komórkach epidermy nużańca. Wybrane zespoły prezentują problem badawczy, hipotezę, przebieg doświadczenia oraz wyniki i wnioski.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje mapę myśli podsumowującą wiadomości na temat ruchów cytoplazmy.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania wirtualnego laboratorium (WL‑I):

• Wirtualne laboratorium (WL‑I) można wykorzystać w fazie podsumowującej lekcji.