Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Budowa i czynności życiowe gąbek
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Omówisz budowę gąbek.
Scharakteryzujesz funkcje życiowe gąbek.
Rozróżnisz gąbki na podstawie cech budowy.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
gra dydaktyczna;
mapa pojęć.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Budowa i czynności życiowe gąbek”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 4 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.
Uczniowie zapoznają się z filmem „Sponges! Jonathan Bird’s Blue World” (dostępny w internecie, z polskimi napisami).
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób człowiek może wykorzystywać gąbki. Uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi. Następnie wyświetla artykuł „Advhena magnifica – nowa gąbka szklana, zwana przez naukowców gąbką E.T.” dostępny w internecie (portal Kopalnia Wiedzy), przedstawia najważniejsze informacje zawarte w tekście i odtwarza fragmenty filmu „Forest od the Weird”.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj” zapisują na kartkach minimum pięć pytań dotyczących tematu lekcji. Przedstawiają propozycje pytań nauczycielowi, który w razie potrzeby odrzuca niektóre z nich lub proponuje nowe (np. by się nie powtarzały). Uczniowie wybierają 25 pytań, które zostają umieszczone w urnie. Następnie dzielą się na 5 grup, losują 5 pytań z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.
Mapa pojęć. Uczniowie, pracując w parach, tworzą mapy pojęć związane z tematem lekcji i na podstawie treści z sekcji „Przeczytaj”.
Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, określili położenie mezohylu w organizmie gąbki i wskazali jego funkcję (polecenie nr 1). Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.
Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 2 („Wyjaśnij, do czego służą wici w choanocytach”) oraz polecenia nr 3 („Opisz drogę wody wpływającej do gąbki. W jakich miejscach osadza się plankton?”). Uczniowie odpowiadają na nie w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem, omawiając kolejno wykonywane kroki.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie określić dwie zalety osiadłego trybu życia gąbek) i nr 8 (w którym mają za zadanie odpowiedzieć na pytanie, czy gąbki można zaliczyć do zwierząt tkankowych), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Faza podsumowująca:
Uczniowie indywidualnie rozwiązują krzyżówkę (ćwiczenie nr 5).
Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 3 oraz 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium zamieszczonym w sekcji „Grafika interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy na zajęciach.