Dla nauczyciela
Autor: Stanisław Mrozowicz
Przedmiot: Historia
Temat: Systemy religijne i etyczne cywilizacji Bliskiego i Dalekiego Wschodu – wypracowanie
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
dokonuje selekcji i hierarchizacji informacji pozyskanych ze źródeł historycznych;
tworzy spójną narrację historyczną dotyczącą systemów religijnych i etycznych cywilizacji Bliskiego i Dalekiego Wschodu w ujęciu zarówno przekrojowym, jak i problemowym;
rozwija umiejętność budowania argumentacji z uwzględnieniem różnych aspektów procesu historycznego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Systemy religijne i etyczne cywilizacji Bliskiego i Dalekiego Wschodu – wypracowanie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Pojęcia, wydarzenia, postacie” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla temat i cel lekcji. Podkreśla, że uczniowie będą pracować nad wypracowaniem opartym na materiałach źródłowych. Zapowiada, że przećwiczą pracę z materiałami źródłowymi i różnymi typami poleceń, a także kolejne kroki w pisaniu wypracowania.
Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Pojęcia, wydarzenia, postacie”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.
Praca z multimedium („Materiały źródłowe”). Wybrana osoba czyta polecenie 1 „Zapoznaj się z poniższymi materiałami źródłowymi. Stwórz notatkę, w której zawrzesz najważniejsze wnioski z punktu widzenia tematu zajęć („Systemy religijne i etyczne cywilizacji Bliskiego i Dalekiego Wschodu”)” z sekcji „Materiały źródłowe”. Nauczyciel poleca uczniom, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.
Nauczyciel zapowiada, że uczniowie przeanalizują - krok po kroku - w jaki sposób dobrze przygotować wypracowanie oparte na materiałach źródłowych. Będą wykonywać po kolei ćwiczenia w części „Wypracowanie” zaczynąc od sformułowania wstępu wypracowania uwzględniającego rolę religii w życiu cywilizacji starożytnych oraz podobieństwa i różnice między religiami Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Uczniowie wykonują samodzielnie wskazane przez nauczyciela ćwiczenia 1 i 2. Następnie wykonują kolejne, wskazane przez nauczyciela, ćwiczenia (od 3 do 13) w różnych układach: samodzielnie, następnie w parach lub grupach, a na koniec wspólnie. Uczniowie omawiają poprawność wykonanych ćwiczeń, nauczyciel uuzupełnia w razie konieczności informacje.
Wybrane osoby czytają przygotowane podczas lekcji wypracowania. Wspólnie z nauczycielem omawiają prace i je oceniają. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi albo uczennicy (może być także ochotnik) podsumowanie lekcji „Systemy religijne i etyczne cywilizacji Bliskiego i Dalekiego Wschodu”. Pyta, który element był dla uczniów trudny i dlaczego. Prosi jedną osobę o podsumowanie pracy.
Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć, dokonuje oceny przedstawionej pracy (lub prac).
Praca domowa:
Zaproponuj alternatywną wersję wypracowania na temat „Systemy religijne i etyczne cywilizacji Bliskiego i Dalekiego Wschodu – wypracowanie”.
Nauczyciel może rozdać przykładowy temat wypracowania (np. z wcześniejszych egzaminów) i poprosić o jego wykonanie w domu.
Materiały pomocnicze:
Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.
E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.
Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.
Wskazówki metodyczne:
Informacje z sekcji „Materiały źródłowe” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.