Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imiona i nazwiska autorów: dr hab. Małgorzata Luc, dr hab. Jacek Szmańda, prof. UP
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Erupcja wulkanu
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
PODSTAWA PROGRAMOWA
V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.
Uczeń:
2) charakteryzuje najważniejsze wydarzenia geologiczne i przyrodnicze w dziejach Ziemi (fałdowania, transgresje i regresje morskie, zlodowacenia, rozwój świata organicznego i jego wymieranie) oraz odtwarza je na podstawie analizy profilu geologicznego.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia główne typy erupcji wulkanicznych;
analizuje i identyfikuje treści zawarte w różnych opracowaniach geologicznych;
dostrzega prawidłowości w zakresie relacji pomiędzy miejscem, skąd się wydostaje lawa i inne produkty wulkaniczne, ich cechami a formami terenu powstającymi w efekcie erupcji wulkanicznych.
Strategie nauczania: konektywizm
Metody nauczania: analiza danych geologicznych, rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna
Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do internetu
Materiały pomocnicze
Jaroszewski W., Marks L., Radomski A., Słownik geologii dynamicznej, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1985.
Wrońska D., Pirus E., Górecki J., Jaszczuk S., Klimiuk L., Encyklopedia Geografia, Wyd. II poprawione, Wyd. Greg Kraków, 2020.
Newhall, Christopher G., Self, Stephen. The volcanic explosivity index (VEI) an estimate of explosive magnitude for historical volcanism, „J. Geophys. Res.”. 87 (C2), s. 1231‑1238, 1982.
https://en.wikipedia.org/wiki (fotografie) [dostęp: 31.03.2021].
http://slownik‑geologiczny.wikidot.com/ [dostęp: 31.03.2021].
https://epodreczniki.pl/a/jakie‑procesy‑wywoluja‑zjawiska‑wulkaniczne‑i-trzesienia‑ziemi/DI4ZOJnx4 [dostęp: 31.03.2021].
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel podaje cele lekcji.
Nauczyciel przypomina najważniejsze zagadnienia z zakresu procesów wulkanicznych omówione w lekcji: Jakie procesy wywołują zjawiska wulkaniczne i trzęsienia ziemi?
Szczególną uwagę zwraca na uwarunkowania związane z powstaniem wulkanów.
Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z treściami zawartymi w bloku tekstowym i animacją 3D.
Faza realizacyjna
Uczniowie zapoznają się z treścią teoretyczną i multimedium bazowym.
Nauczyciel przeprowadza rozmowę kierowaną. Prosi uczniów o krótkie wypowiedzi na temat: (1) Co to jest wulkan, skąd pochodzi ta nazwa i jakie są produkty oraz formy powstające w wyniku erupcji wulkanów?; (2) Jaki wpływ ma zawartość krzemionki na cechy lawy wulkanicznej oraz na kształt form terenu, które powstają w wyniku wydostania się lawy na powierzchnię ziemi?; (3) Z jakich otworów może wydostawać się lawa?; (4) Co to są ekshalacje wulkaniczne i jakie są ich rodzaje?; (5) Jakie są typy erupcji wulkanicznych, czym się one różnią?; (6) Jak nazywa się wskaźnik służący do określania wielkości erupcji wulkanicznej?.
Nauczyciel prosi o wspólne wykonanie ćwiczeń 1‑7.
Faza podsumowująca
Uczniowie z pomocą nauczyciela wymieniają główne typy lawy i innych produktów erupcji wulkanicznych oraz podstawowych 5 typów erupcji wulkanicznych (hawajską, stromboliańską, wulkaniańską, peleańską i pliniańską).
Nauczyciel ocenia pracę najbardziej aktywnych uczniów.
Praca domowa
Rozwiąż krzyżówkę z ćwiczenia 8.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Animację 3D można również wykorzystać w lekcji o negatywnych i pozytywnych skutkach zjawisk wulkanicznych (poziom podstawowy V.2, poziom rozszerzony XVIII.3).
Ćwiczenia interaktywne – uczeń samodzielnie analizuje formy terenu powstałe w wyniku procesów endogenicznych.