Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Maćkowska

Przedmiot: Filozofia

Temat: Platon w służbie idealizmu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
VI. Filozofia Platona jako paradygmat metafizyki antynaturalistycznej. Uczeń:
2) objaśnia platońską teorię poznania, definiując termin anamneza;
VII. Filozofia i kultura europejska jako „przypisy do Platona”. Uczeń:
1) przedstawia oraz interpretuje wielkie alegorie Platona (jedna do wyboru): „drugie żeglowanie (wyprawa)” i „słońce” (Fedon, 98 c – 100 b), „jaskinia” (Państwo, 514 a – 517 a), „skrzydlaty zaprzęg” (Fajdros, 246 a–b, 253 d–e), „pierścień Gygesa” (Państwo, 358 e – 361 d);
3) wyjaśnia sens potoczny i sensy filozoficzne terminu idealizm;
4) wskazuje na wybranym przykładzie na obecność platonizmu w późniejszych epokach (np. w teologicznej myśli średniowiecznej, w nowożytnym matematycznym przyrodoznawstwie, w politycznych próbach budowania „państwa doskonałego”).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyjaśnia, czym jest idealizm;

  • wskazuje różnice między idealizmem a materializemem;

  • omawia argumenty przemawiające za materialistyczną i idealistyczną wizją świata;

  • opisuje wpływ Platona na filozofię i filozofów późniejszych epok.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • mapa myśli;

  • rozmowa kierowana;

  • praca z multimedium.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. W ramach pracy domowej przed zajęciami nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli sobie, kim był Demokryt z Abdery i jakie były główne założenia jego filozofii, oraz jakimi zagadnieniami filozoficznymi zajmował się Platon.

Faza wprowadzająca:

  1. Prowadzący zajęcia prosi wybrane osoby, aby krótko zaprezentowały wyniki pracy domowej.

  2. Nauczyciel poleca uczniom, aby zapoznali się z e‑materiałem zamieszczonym w sekcji „Przeczytaj.”

Faza realizacyjna:

  1. Mapa myśli. Nauczyciel wyznacza ucznia, który zapisuje na tablicy podane przez niego hasło: idealizm Platona. Następnie uczniowie podają na forum swoje pomysły. Wybrany uczeń zapisuje je wszystkie wokół hasła.
    Na tej podstawie powstaje mapa myśli/pojęć, do których uczniowie będą mogli powracać podczas kolejnych etapów zajęć lub w ramach powtórki materiału w domu

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Odczytanie polecenia do multimedium: Przeanalizuj poniższą prezentację. Rozważ pojawiające się w niej alegorie. Zastanów się, dlaczego mit jaskini trafnie przedstawia platońską teorię poznania. oraz Przypomnij sobie, czym jest anamneza. Napisz krótką notatkę na temat tego pojęcia: odpowiedz w niej na pytanie, dlaczego – według Platona – niczego się nie uczymy, a jedynie przypominamy sobie wiedzę. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami. Po analizie prezentacji uczniowie wspólnie z nauczycielem decydują, czy do mapy myśli wykonanej na początku lekcji należy dodać jakieś treści. W razie potrzeby wyznaczona osoba uzupełnia schemat.

  3. Prowadzący prosi uczniów, aby dobrali się w pary. Każda z nich ma za zadanie wykonać wszystkie ćwiczenia zamieszczone w sekcji „Sprawdź się”. Po upływie czasu przeznaczonym na wykonanie zadania wybrane pary prezentują swoje rozwiązania. Pozostali uczniowie weryfikują swoje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

  2. Prowadzący prosi uczniów, żeby jeszcze raz przyjrzeli się mapie myśli i w razie potrzeby ją uzupełnili. Następnie zachęca ich do odpowiedzi na pytanie: Jaki był wpływ Platona na późniejszych filozofów i filozofię?.

Praca domowa:

  1. Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.

Materiały pomocnicze:

  • Leśniak K., Platon, Warszawa 1993.

  • Cathcart T., Klein D., Przychodzi Platon do Doktora : filozofia w żartach, tłum. K. Puławski, Poznań 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.

Sprawdź się