SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Lasy Amazonii – bioróżnorodność i zagrożenia

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

7) dyskutuje na temat wpływu deforestacji i innych czynników na zmiany klimatu na Ziemi oraz proponuje działania służące ograniczaniu tych zmian;

10) uzasadnia znaczenie georóżnorodności oraz bioróżnorodności i podaje przykłady działań na rzecz ich ochrony.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wskazuje cechy środowiska przyrodniczego i różnorodności biologicznej Amazonii,

• omawia znaczenie amazońskiej puszczy dla regionu i całego świata,

• ocenia stan zagrożenia ekosystemu puszczy amazońskiej,

• wskazuje działania konieczne dla ochrony tych lasów.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, flipped classroom, dyskusja

Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy, mapy tematyczne oraz ogólnogeograficzne Ameryki Południowej, atlas geograficzny

Materiały pomocnicze

Kornaś J., Medwecka‑Kornaś A., Geografia roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

Podbielkowski Z., Roślinność kuli ziemskiej, WSiP, Warszawa 1987.

PRZEBIEG LEKCJI

Uczniowie powinni zapoznać się przed lekcją z e‑materiałem oraz wskazanymi przez nauczyciela i zebranymi samodzielnie informacjami o środowisku puszczy amazońskiej – publikacjami, filmami, zdjęciami.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez krótkie przypomnienie podstawowych informacji dotyczących cech środowiska przyrodniczego i położenia amazońskiej puszczy – uczniowie wskazują ten obszar w atlasach geograficznych lub na mapie Ameryki Południowej, kraje, na których terytorium rozciąga sie Amazonia, dorzecze Amazonki itp. Pytania nauczyciela sprawdzające przygotowanie uczniów do lekcji.

Faza realizacyjna

• Wyświetlenie na ekranie filmu edukacyjnego przedstawiającego cechy puszczy amazońskiej. W trakcie projekcji filmu uczniowie prowadzą notatki (alternatywnie wypełniają kartę pracy przygotowaną przez nauczyciela) w celu zebrania informacji na temat cech środowiska przyrodniczego.

• Wyświetlenie na ekranie przez nauczyciela grafiki interaktywnej z e‑materiału przedstawiającej strukturę wilgotnego lasu tropikalnego – omówienie jej przez nauczyciela w interakcji z uczniami.

• Podział uczniów na grupy (liczbę grup określa nauczyciel).

• Praca w grupach – każda grupa analizuje wskazany przez nauczyciela komponent środowiska przyrodniczego, podaje jego cechy, określa związki z innymi komponentami (np. gleba) i wskazuje zagrożenia. Jeśli istnieje taka możliwość, uczniowie korzystają z tabletów lub komputerów w celu uzupełnienia informacji.

• Przedstawienie przez liderów grup charakterystyki poszczególnych komponentów. Nauczyciel i pozostali uczniowie kontrolują poprawność informacji i wprowadzają uzupełnienia. Po zakończeniu wszystkich prezentacji uczniowie sporządzają na arkuszach papieru lub tablicy zbiorczą listę:

  • cech charakteryzujących środowisko przyrodnicze puszczy,

  • przyrodniczych rekordów puszczy,

  • zagrożeń środowiska przyrodniczego puszczy.

• Dyskusja z udziałem wszystkich uczniów mająca charakter kompleksowego podsumowania informacji dotyczących specyfiki środowiska przyrodniczego puszczy amazońskiej. Uczniowie wspólnie z nauczycielem sporządzają (na tablicy lub arkuszu papieru) schemat związków przyczynowo‑skutkowych między pokrywą leśną a pozostałymi komponentami środowiska przyrodniczego. Następnie dyskutują na temat znaczenia Amazonii dla regionu i świata oraz znaczenia bioróżnorodności amazońskiej puszczy i działań na rzecz jej ochrony (jeśli nie pojawi się to w dyskusji, warto, aby nauczyciel naprowadził uczniów na zagadnienie rozwoju zrównoważonego, fair trade, postawy ekologicznej itp.). Uczniowie sporządzają w zeszycie notatki zawierające syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Przypomnienie celów zajęć.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich możliwości i zaangażowanie. 

Praca domowa

• Zapoznanie się z pozostałymi informacjami z e‑materiału i wykonanie poleceń.

• Praca pisemna (do wyboru):

  • Określ, na czym polega przyrodniczy fenomen puszczy amazońskiej.

  • Określ, na czym powinna polegać ochrona środowiska puszczy amazońskiej.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Zawarte w e‑materiale film edukacyjny i grafika interaktywna oraz pozostałe schematy i ilustracje mogą być wykorzystane do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego biosfery (zakres podstawowy: VI. 3, VI. 4). Będą przydatne także podczas innych lekcji dotyczących globalnych problemów środowiskowych, ochrony środowiska, zmian klimatu (zakres rozszerzony: XVIII. 1, XVIII. 7, XVIII. 10), jak również w trakcie zajęć poświęconych konfliktom na linii człowiek – środowisko (zakres podstawowy: XIII. 8, XIII. 10).