Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Zestawienie tekstu Gasseta z innymi źródłami – innymi koncepcjami filozoficznymi czy innymi tekstami kultury

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zrekonstruuje, na podstawie tekstów źródłowych, dwie koncepcje kryzysu XX‑wiecznej kultury europejskiej – bunt mas Joségo Ortegi y Gasseta oraz zmierzch Zachodu Oswalda Spenglera;

• scharakteryzuje kontekst powstania koncepcji buntu mas i zmierzchu Zachodu – poczucie kryzysu kultury w myśli filozoficznej XX w.;

• na podstawie koncepcji Ortegi y Gasseta oraz Spenglera zastanowi się, czym są kultura i cywilizacja;

• wskaże różnice między pojęciami kultury i cywilizacji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• audiobook;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Co leżało u podstaw kryzysu Europy na początku XIX w.?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem źródłowym. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grupa. Każda z nich ma zadanie przeczytać fragment tekstu Bunt mas z zakładki „Przeczytaj” i wykonać polecenie nr 1:
   Przeczytaj fragment tekstu hiszpańskiego filozofa José Ortegi y Gasseta i określ, jaka jest według niego główna przyczyna kryzysu Europy. Ułatwi ci to odpowiedź na pytania pomocnicze:
   1. Czym jest masa?
   2. Czym jest cywilizacja?
   3. Co pomaga człowiekowi w rozwiązaniu pojawiających się przed nim problemów?

2. Po prezentacji wyników zadania nauczyciel inicjuje dyskusję na temat: Zdecyduj, czy refleksja Ortegi y Gasseta na temat kryzysu Europy jest aktualna dzisiaj? Podaj przykłady na poparcie swojej tezy.

3. Praca z multimedium. Uczniowie w grupach zapoznają się z audiobookiem i wykonują polecenia od nr 1 do nr 4. Przedstawiciele zespół prezentują odpowiedzi na forum klasy.

4. Uczniowie wspólnie zastanawiają się, czy Ortega y Gasset oraz Spengler zgadzają się czy różnią co do przyczyn kryzysu Europy. Swoje odpowiedzi uzasadniają, powołując się na argument z tekstów źródłowych (polecenie nr 5).

5. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia od nr 1 do nr 5 z zakładki „Sprawdź się”. Wskazane pary prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania
   - Jakie były źródła kryzysu Europy na początku XX w.? - Czy świat na początku XXI w. również jest - waszym zdaniem - w kryzysie? Jeśli tak, z czego on wynika?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.