SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Jak ratować środowisko

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.

Uczeń:

10. przyjmuje postawę współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• charakteryzuje globalne, regionalne i lokalne zagrożenia środowiska,

• identyfikuje źródła tych zagrożeń,

• ocenia możliwości przeciwdziałania w różnych skalach przestrzennych,

• decyduje, co można zrobić dla poprawy stanu środowiska.

Strategie nauczania: konektywizm, konstruktywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, drzewo decyzyjne, metody operatywne (analiza tekstu, mapy, grafiki interaktywnej, gra edukacyjna)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca grupowa, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, fotografie naturalnych krajobrazów (np. Amazonii, lodowców górskich, Arktyki itp.), arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze

Którędy po Ziemi? Jak kształcić zgodnie z ideą rozwoju zrównoważonego?, K. Kafel, W. Lenart (oprac.), Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa 1995.

NASA Earth Observatory, World of Change: Antarctic Ozone Hole, [online], dostępny w internecie: https://earthobservatory.nasa.gov/world‑of‑change/Ozone/show‑all (dostęp 9.03.2021).

NASA Earth Observatory, World of Change: Columbia Glacier, Alaska, [online], dostępny w internecie: https://earthobservatory.nasa.gov/world‑of‑change/ColumbiaGlacier/show‑all (dostęp 9.03.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel przedstawia fotografie naturalnych krajobrazów (np. Amazonii, lodowców górskich, Arktyki itp.), inicjuje pogadankę na temat: Czy i dlaczego należy ratować środowisko przyrodnicze?

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Korzystając z e‑materiału, uczniowie przypominają globalne problemy środowiska.

• Analiza map (e‑materiał) związanych ze wzrostem temperatury powietrza na Ziemi; topnienia lodowców.

• Przypomnienie/wprowadzenie terminów ślad ekologiczny i ślad węglowy.

• Uczniowie, pracując w parach, starają się odpowiedzieć na pytanie: czy obecne sposoby ratowania środowiska są skuteczne?

• Po dyskusji w parach następuje dyskusja na forum klasy o sposobach/metodach ratowania środowiska – czy należy czekać na działania rządów, organizacji międzynarodowych, czy należy podejmować decyzje lokalnie, a nawet indywidualnie? – wykorzystanie tekstu e‑materiału.

• Podział uczniów na grupy. Każda grupa wybiera lidera, otrzymuje arkusz papieru i pisaki.

• Nauczyciel wyjaśnia, że uczniowie mają w grupach opracować drzewa decyzyjne do poszczególnych problemów, np.:

  • grupa 1: czy należy produkować coraz większe ilości mięsa?

  • grupa 2: czy należy rozwijać rolnictwo ekologiczne?

  • grupa 3: czy należy stosować środki chemiczne w naszych domach (np. środki piorące, czyszczące)?

  • grupa 4: spalanie odpadów czy recykling?

  • grupa 5: czy należy budować coraz szersze, szybsze autostrady?

  • grupa 6: czy należy tworzyć parki narodowe?

  • grupa 7: oszczędzać czy nie oszczędzać energię?

• Problemy do opracowania mogą być bardziej szczegółowe, np. Coca Cola z puszki czy z butelki? choinka na święta naturalna czy sztuczna? wanna czy prysznic? Nauczyciel określa liczbę grup i wybiera problemy, które uważa za najciekawsze dla uczniów; uczniowie losują problem do opracowania w grupie.

• Na arkuszach papieru uczniowie rysują schemat drzewa decyzyjnego, wpisują swój problem w pniu drzewa.

• Wpisują warianty rozwiązania; korzystając z e‑materiału (tekst i grafika interaktywna), podają negatywne i pozytywne skutki każdego z rozwiązań, wyciągają wnioski.

• Uczniowie prezentują na forum klasy drzewa decyzyjne, nauczyciel podkreśla wnioski wypracowane przez uczniów do danego problemu; ewentualna krótka dyskusja o możliwościach przeciwdziałania zagrożeniom środowiska w różnych skalach przestrzennych.

• Sprawdź, czy znasz metody ochrony środowiska – uczniowie rozwiązują test zawarty w grze edukacyjnej (jeżeli nie zdążą zrobić tego na lekcji, można zadać jako pracę domową).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje realizację założonych celów lekcji – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie (może postawić oceny za test z gry edukacyjnej).

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy itp.

Praca domowa

• Co możesz zrobić, żeby Twój styl życia był bardziej prośrodowiskowy? Nauczyciel określa formę wykonania zadania (plakat, praca pisemna, prezentacja multimedialna itp.).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grę edukacyjną i grafikę interaktywną można wykorzystać na lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczącej znaczenia georóznorodności i bioróżnorodności (XVIII. 10) Można je częściowo wykorzystać również podczas lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczących np. wyjaśniania powstawania geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (XVIII. 1).