Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Jak ratować środowisko
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.
Uczeń:
przyjmuje postawę współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
charakteryzuje globalne, regionalne i lokalne zagrożenia środowiska,
identyfikuje źródła tych zagrożeń,
ocenia możliwości przeciwdziałania w różnych skalach przestrzennych,
decyduje, co można zrobić dla poprawy stanu środowiska.
Strategie nauczania: konektywizm, konstruktywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, drzewo decyzyjne, metody operatywne (analiza tekstu, mapy, grafiki interaktywnej, gra edukacyjna)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca grupowa, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, fotografie naturalnych krajobrazów (np. Amazonii, lodowców górskich, Arktyki itp.), arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze
Którędy po Ziemi? Jak kształcić zgodnie z ideą rozwoju zrównoważonego?, K. Kafel, W. Lenart (oprac.), Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa 1995.
NASA Earth Observatory, World of Change: Antarctic Ozone Hole, [online], dostępny w internecie: https://earthobservatory.nasa.gov/world‑of‑change/Ozone/show‑all (dostęp 9.03.2021).
NASA Earth Observatory, World of Change: Columbia Glacier, Alaska, [online], dostępny w internecie: https://earthobservatory.nasa.gov/world‑of‑change/ColumbiaGlacier/show‑all (dostęp 9.03.2021).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel przedstawia fotografie naturalnych krajobrazów (np. Amazonii, lodowców górskich, Arktyki itp.), inicjuje pogadankę na temat: Czy i dlaczego należy ratować środowisko przyrodnicze?
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Korzystając z e‑materiału, uczniowie przypominają globalne problemy środowiska.
Analiza map (e‑materiał) związanych ze wzrostem temperatury powietrza na Ziemi; topnienia lodowców.
Przypomnienie/wprowadzenie terminów ślad ekologiczny i ślad węglowy.
Uczniowie, pracując w parach, starają się odpowiedzieć na pytanie: czy obecne sposoby ratowania środowiska są skuteczne?
Po dyskusji w parach następuje dyskusja na forum klasy o sposobach/metodach ratowania środowiska – czy należy czekać na działania rządów, organizacji międzynarodowych, czy należy podejmować decyzje lokalnie, a nawet indywidualnie? – wykorzystanie tekstu e‑materiału.
Podział uczniów na grupy. Każda grupa wybiera lidera, otrzymuje arkusz papieru i pisaki.
Nauczyciel wyjaśnia, że uczniowie mają w grupach opracować drzewa decyzyjne do poszczególnych problemów, np.:
grupa 1: czy należy produkować coraz większe ilości mięsa?
grupa 2: czy należy rozwijać rolnictwo ekologiczne?
grupa 3: czy należy stosować środki chemiczne w naszych domach (np. środki piorące, czyszczące)?
grupa 4: spalanie odpadów czy recykling?
grupa 5: czy należy budować coraz szersze, szybsze autostrady?
grupa 6: czy należy tworzyć parki narodowe?
grupa 7: oszczędzać czy nie oszczędzać energię?
Problemy do opracowania mogą być bardziej szczegółowe, np. Coca Cola z puszki czy z butelki? choinka na święta naturalna czy sztuczna? wanna czy prysznic? Nauczyciel określa liczbę grup i wybiera problemy, które uważa za najciekawsze dla uczniów; uczniowie losują problem do opracowania w grupie.
Na arkuszach papieru uczniowie rysują schemat drzewa decyzyjnego, wpisują swój problem w pniu drzewa.
Wpisują warianty rozwiązania; korzystając z e‑materiału (tekst i grafika interaktywna), podają negatywne i pozytywne skutki każdego z rozwiązań, wyciągają wnioski.
Uczniowie prezentują na forum klasy drzewa decyzyjne, nauczyciel podkreśla wnioski wypracowane przez uczniów do danego problemu; ewentualna krótka dyskusja o możliwościach przeciwdziałania zagrożeniom środowiska w różnych skalach przestrzennych.
Sprawdź, czy znasz metody ochrony środowiska – uczniowie rozwiązują test zawarty w grze edukacyjnej (jeżeli nie zdążą zrobić tego na lekcji, można zadać jako pracę domową).
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje realizację założonych celów lekcji – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie (może postawić oceny za test z gry edukacyjnej).
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy itp.
Praca domowa
Co możesz zrobić, żeby Twój styl życia był bardziej prośrodowiskowy? Nauczyciel określa formę wykonania zadania (plakat, praca pisemna, prezentacja multimedialna itp.).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grę edukacyjną i grafikę interaktywną można wykorzystać na lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczącej znaczenia georóznorodności i bioróżnorodności (XVIII. 10) Można je częściowo wykorzystać również podczas lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczących np. wyjaśniania powstawania geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (XVIII. 1).