SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Formy powstałe w wyniku działania erozji rzecznej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1. Poznawanie terminologii geograficznej.

3. Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

4. Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

2. Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

3) charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest erozja rzeczna,

• omawia rodzaje erozji rzecznej,

• analizuje formy rzeźby dolinnej powstałe wskutek erozji rzecznej i określa ich uwarunkowania.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, atlasy geograficzne, komputer, projektor multimedialny, tablety, arkusze papieru A0/A1, pisaki, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Migoń P., Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.

Mycielska‑Dowgiałło E., Korotaj‑Kokoszczyńska M., Smolska E., Geomorfologia dynamiczna z elementami stosowanej, WGiSR UW, Warszawa 1999.

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z tekstem e‑materiału i opanować go w stopniu pozwalającym określać ogólne cechy form powstających wskutek erozji rzecznej.

Faza wprowadzająca

• Wprowadzenie do tematyki zajęć poprzez krótkie przypomnienie działalności wód płynących i czynników warunkujących te procesy (ukształtowanie terenu, budowa geologiczna podłoża, spadek rzeki, przepływ i in.).

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest sporządzenie graficznego schematu przedstawiającego formy erozji rzecznej w różnych odcinkach biegu rzeki.

• Wyświetlenie przez nauczyciela części „Przeczytaj” e‑materiału, zawierającej schematy i fotografie przedstawiające różne formy erozji rzecznej w górnym, środkowym i dolnym biegu rzeki.

• Pogadanka nauczyciela, ilustrowana schematami i fotografiami, dotycząca procesów erozji rzecznej (erozja denna, erozja boczna, erozja wsteczna) i warunkujących je czynników środowiskowych oraz powstających w ich wyniku form rzeźby dolinnej; podczas pogadanki uczniowie sporządzają notatki.

• Po zakończeniu pogadanki wyświetlenie na ekranie przez nauczyciela fotografii kilku wybranych form erozji rzecznej, rozpoznawanie ich przez uczniów – weryfikacja poprawności odpowiedzi przez nauczyciela.

• Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel).

• Praca i dyskusja w grupach, podczas której każda grupa sporządza graficzny schemat (rysunek) przedstawiający wybrane formy erozji rzecznej powstające w poszczególnych odcinkach rzeki (powstawanie doliny V‑kształtnej, rozwój meandrów i starorzeczy, podcinanie wysokich brzegów, terasy erozyjne itp.) i identyfikuje procesy prowadzące do ich powstania.

• Prezentacja przez każdą grupę, przy tablicy, opracowanych schematów oraz spostrzeżeń i wniosków dotyczących przebiegu i skutków procesów erozji rzecznej – pozostali uczniowie kontrolują prawidłowość wykonania zadania,

• Po zakończeniu prezentacji dyskusja z udziałem wszystkich uczniów, weryfikacja poprawności wypowiedzi przez nauczyciela.

• Prezentacja uczniom grafiki interaktywnej w celu podsumowania informacji dotyczących form erozji rzecznej, służąca utrwaleniu nowo zdobytej wiedzy.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Dokończenie ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

• Zapoznanie się z pozostałymi informacjami z e‑materiału.

• Rozpoznaj formy erozji rzecznej w dolinie cieku płynącego w pobliżu szkoły bądź miejsca zamieszkania. Zidentyfikuj warunkujące je czynniki i sporządź dokumentację fotograficzną. Uczniowie przedstawiają rezultaty wizji terenowej podczas następnej lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Zawarta w e‑materiale grafika interaktywna może być wykorzystana na etapie teoretycznego przygotowania do lekcji prowadzonej w terenie, której tematem jest rozpoznawanie form erozji rzecznej i identyfikacja ich genezy (zakres rozszerzony: V. 11). Będzie także przydatna do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego litosfery (zakres podstawowy: V).