Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Paulina Król

Przedmiot: Język polski

Temat: Piękno i harmonia życia. Dziedzictwo antyku w polskiej poezji renesansowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
5) zna, rozumie i funkcjonalnie wykorzystuje biblizmy, mitologizmy, sentencje, przysłowia i aforyzmy obecne w polskim dziedzictwie kulturowym;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
8. posługuje się słownikami ogólnymi języka polskiego oraz słownikami specjalistycznymi (np. etymologicznymi, frazeologicznymi, skrótów, gwarowymi), także w wersji on‑line;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przygotuje prezentację dotyczącą antyku;

  • przedstawia nawiązania filozoficzne obecne w pieśniach Jana Kochanowskiego;

  • rozumie pojęcie tradycji literackiej;

  • wskazuje konkretne fragmenty utworów, które ilustrują cechy poezji renesansowej;

  • rozpoznaje elementy tradycji antycznej w utworach poetów renesansowych;

  • charakteryzuje główne źródła inspiracji w poezji Jana Kochanowskiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • mapa myśli;

  • burza mózgów;

  • praca z tekstem.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Tydzień przed zaplanowaną lekcją, nauczyciel prosi uczniów o utworzenie trzech grup. Każda grupa ma za zadanie przygotować krótkie prezentacje:
    — grupa 1: Antyk w literaturze renesansu;
    — grupa 2: Filozofia starożytna w polskiej poezji renesansowej;
    — grupa 3: Chrześcijaństwo a tradycja antyczna w polskiej poezji renesansowej.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z sekcją „Przeczytaj” i „Grafika interaktywna”.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i wspólnie z uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

  2. Uczniowie formują utworzone przed lekcją grupy i przedstawiają swoje prezentacje. Nauczyciel dopowiada informacje i komentuje pracę grup.

  3. Uczniowie tworzą notatkę, wypisując cechy stylu polskiej poezji renesansowej.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z wykładem zamieszczonym w sekcji „Film edukacyjny” i odpowiadają na polecenie 1. Nauczyciel odczytuje najciekawsze propozycje odpowiedzi. Wszyscy dokonują wspólnej analizy.

  2. Uczniowie zapoznają się z treścią grafiki interaktywnej. Po analizie treści wskazują, w jaki sposób polscy twórcy renesansowi przetwarzali wzory antyczne. Podają własne przykłady.

  3. Uczniowie dzielą się na dwie grupy i typują lidera, będą pracować metodą burzy mózgów. Na początek zapoznają się z treścią utworów Jana Kochanowskiego: grupa 1: Tren I; grupa 2: Pieśń XX. W tekstach wskazują:

  • nawiązania do filozofii starożytnych myślicieli;

  • toposy;

  • alegorie;

  • hasła.
    Po wyznaczonym czasie liderzy grup odczytują na forum klasy przykłady, w jaki sposób Jan Kochanowski realizował dziedzictwo antyku.

  1. Nauczyciel informuje uczniów, że dokonają opracowania toposów wykorzystanych w pieśniach Jana Kochanowskiego. Uczniowie dobierają się w grupy czteroosobowe i za pomocą rysunku, hasła lub symboli przedstawiają przykładowy topos. Nauczyciel pisze na tablicy hasło: toposy Jana Kochanowskiego. Lider grupy podchodzi do tablicy i zawiesza pracę swojej grupy. Następuje wspólna analiza i omówienie propozycji.

  2. Uczniowie wykonują ćwiczenie 1 w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza podsumowująca:

  1. Na zakończenie nauczyciel wyświetla polecenie 2 z sekcji „Film edukacyjny”. Uczniowie odpowiadają na postawione pytanie. Nauczyciel komentuje.

  2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i przeprowadza krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują ćwiczenie 2 z sekcji „Film edukacyjny”.

Materiały pomocnicze:

  • Jan Kochanowski i kultura Odrodzenia, pod red. Z. Libery, M. Żurowskiego, Warszawa 1985.

  • Dzieła polskie, oprac. J. Krzyżanowski, Warszawa 1960.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Film edukacyjny