Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Maćkowska

Przedmiot: Filozofia

Temat: Relatywizm etyczny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
III. Wybrane problemy filozofii.
6. Wybrane spory etyczne. Uczeń, definiując odpowiednie terminy i analizując argumenty, rekonstruuje następujące spory:
2) o naturę wartości lub powinności moralnych (relatywizm – absolutyzm lub uniwersalizm, subiektywizm – obiektywizm);
3) o sposób formułowania i uzasadniania ocen moralnych (konsekwencjalizm, w szczególności utylitaryzm – nonkonsekwencjalizm, w szczególności deontologizm kantowski);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyjaśnia pojęcia względności / bezwzględności (absolutności) oraz subiektywności / obiektywności wartości i norm etycznych;

  • rekonstruuje podstawowe założenia relatywizmu etycznego;

  • dokonuje analizy subiektywizmu i relatywizmu etycznego Nietzschego;

  • dostrzega związek między relatywizmem konsekwencjalistycznym a utylitaryzmem.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie odpowiedzi na pytania zawarte we wprowadzeniu:
    – Czy wartości moralne są względne, czy bezwzględne?
    – Czy wartość tych samych działań, ich intencji, motywów, skutków zmienia się w zależności od warunków działania, otoczenia, kultury, czasu lub miejsca albo też od jego skutków?
    – Czy wartość ta jest subiektywna?
    – Czy zależy w szczególności od osób działających lub oceniających?
    – Czy nakazy moralne są względne i subiektywne, czy absolutne i obiektywne?

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.

  2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie przygotowanych w domach odpowiedzi na forum klasy. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami, a wybrana osoba zapisuje najważniejsze wnioski z dyskusji na tablicy.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu zawartego w sekcji „Przeczytaj”, jeśli nauczyciel – na podstawie raportu na platformie – uważa, że przygotowanie uczniów jest wystarczające, może pominąć tę czynność. Uczniowie indywidualnie zapisują pięć najważniejszych ich zdaniem kwestii poruszanych w tekście. Następnie w parach porównują swoje wybory. Nauczyciel prosi wybrane pary o podsumowanie swojej pracy.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na polecenia:
    – Wskaż podobieństwa w różnych postaciach relatywizmu etycznego.
    – Wyjaśnij, na czym polega różnica pomiędzy relatywizmem kulturowym a innymi postaciami relatywizmu etycznego.
    Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

  3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 7.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5, 6 i 8.

Materiały pomocnicze:

  • Dżugaj M., Zwierzę. Człowiek. Nadczłowiek: myśl antropologiczna Friedricha Nietzschego, w: „Amor Fati”, nr 2/2015, s. 153‑165.

  • Hadot P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, tłum. P. Domański, Warszawa 2003.

  • Saja K., Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią, Kraków 2015.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się