Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Relatywizm etyczny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia względności / bezwzględności (absolutności) oraz subiektywności / obiektywności wartości i norm etycznych;

• rekonstruuje podstawowe założenia relatywizmu etycznego;

• dokonuje analizy subiektywizmu i relatywizmu etycznego Nietzschego;

• dostrzega związek między relatywizmem konsekwencjalistycznym a utylitaryzmem.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie odpowiedzi na pytania zawarte we wprowadzeniu:
   – Czy wartości moralne są względne, czy bezwzględne?
   – Czy wartość tych samych działań, ich intencji, motywów, skutków zmienia się w zależności od warunków działania, otoczenia, kultury, czasu lub miejsca albo też od jego skutków?
   – Czy wartość ta jest subiektywna?
   – Czy zależy w szczególności od osób działających lub oceniających?
   – Czy nakazy moralne są względne i subiektywne, czy absolutne i obiektywne?

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel prosi uczniów o przedstawienie przygotowanych w domach odpowiedzi na forum klasy. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami, a wybrana osoba zapisuje najważniejsze wnioski z dyskusji na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu zawartego w sekcji „Przeczytaj”, jeśli nauczyciel – na podstawie raportu na platformie – uważa, że przygotowanie uczniów jest wystarczające, może pominąć tę czynność. Uczniowie indywidualnie zapisują pięć najważniejszych ich zdaniem kwestii poruszanych w tekście. Następnie w parach porównują swoje wybory. Nauczyciel prosi wybrane pary o podsumowanie swojej pracy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na polecenia:
   – Wskaż podobieństwa w różnych postaciach relatywizmu etycznego.
   – Wyjaśnij, na czym polega różnica pomiędzy relatywizmem kulturowym a innymi postaciami relatywizmu etycznego.
   Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 7.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5, 6 i 8.

Materiały pomocnicze:

• Dżugaj M., Zwierzę. Człowiek. Nadczłowiek: myśl antropologiczna Friedricha Nietzschego, w: „Amor Fati”, nr 2/2015, s. 153‑165.

• Hadot P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, tłum. P. Domański, Warszawa 2003.

• Saja K., Etyka normatywna. Między konsekwencjalizmem a deontologią, Kraków 2015.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.