Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Mapa i plan
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony:
I. Metody badań geograficznych i technologie geoinformacyjne: wywiady, badania ankietowe, analiza źródeł kartograficznych, wykorzystanie technologii informacyjno‑komunikacyjnych i geoinformacyjnych do pozyskania, tworzenia zbiorów, analizy i prezentacji danych przestrzennych.
Uczeń:
posługuje się mapą topograficzną w terenie.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
odróżnia mapę od planu;
omawia klasyfikację map;
omawia konstrukcję map.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: burza mózgów, pogadanka, dyskusja, poster/plakat, metody operatywne (m.in. praca z planem/mapą i tekstem e‑materiału)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, plany miast, atlasy geograficzne, mapa fizyczna Polski, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze:
W. Grygorenko, Redakcja i opracowanie map ogólnogeograficznych, PPWK, Warszawa 1970.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – burza mózgów – uczniowie podają skojarzenia do terminu „plan”. Pogadanka: jakie znamy „plany”? Co je wyróżnia? Nawiązanie do planów (np. miast) stosowanych w geografii.
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 4‑osobowe; każda grupa otrzymuje plan miasta (mogą być takie same lub różne); uczniowie ustalają cechy charakterystyczne dla danego planu. Wskazują różnice miedzy planem a przykładowymi mapami w atlasie geograficznym. Pogadanka.
Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie, czym jest mapa, jak dzielimy mapy według skali i treści, czym jest generalizacja mapy.
Na podstawie treści e‑materiału uczniowie omawiają, jak powstaje mapa (wprowadzenie terminów: fotogrametria, fotointerpretacja, teledetekcja); czym mapa różni się od zdjęć lotniczych i satelitarnych – dyskusja na forum klasy.
Przypomnienie odwzorowań kartograficznych i sposobów prezentacji zjawisk na mapach; w tym na planach, które otrzymali na początku lekcji od nauczyciela.
Dyskusja o przydatności planów i ortofotomap (przykład wykorzystania planów i ortofotomapy w e‑materiale).
Następnie uczniowie w grupach dostają arkusze papieru i pisaki – zadaniem uczniów jest utworzenie plakatów (postery) porównujących plan z mapą.
Uczniowie, pracując nad plakatami, wykorzystują wszystkie możliwe informacje (m.in. skale, sposoby tworzenia planów i map, sposoby prezentacji zjawisk, cechy środowiska geograficznego, których nie umieszcza się na planach itp…).
Nauczyciel zaznacza, że przy ocenie plakatu weźmie pod uwagę jego treść i formę przedstawienia informacji.
Uczniowie prezentują swoje plakaty (po omówieniu zostawiają przyczepione np. do tablicy, aby można było wszystkie porównać).
Porównanie i ocena plakatów.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Następnie wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wskazane ćwiczenia z e–materiału.
Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.
Na koniec uczniowie wymieniają umiejętności, które utrwalili lub nabyli podczas tej lekcji; mówią co było łatwe, trudne, do czego chcieliby wrócić na innych lekcjach itp.
Praca domowa
Korzystając z dowolnego planu miasta, przygotuj krótką wycieczkę pieszą, uwzględniającą ciekawe i ważne dla tego miasta miejsca. Planując wycieczkę, uwzględnij kierunki i pokonywane odległości.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
symulację interaktywną może wykorzystać uczeń do indywidualnej nauki,
symulację interaktywną można wykorzystać na lekcji powtórzeniowej z zakresu rozszerzonego, dział I.