Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Czynniki warunkujące rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy /klasa I/
PODSTAWA PROGRAMOWA
Zakres podstawowy:
VI. Pedosfera i biosfera: procesy glebotwórcze, typy gleb, strefowość i piętrowość gleb oraz roślinności.
Uczeń: 4) wyjaśnia zależności między klimatem, występowaniem typów gleb i formacji roślinnych w układzie strefowym;
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
zna czynniki warunkujące rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: obserwacja pośrednia, burza mózgów, dyskusja, rybi szkielet, metody operatywne (praca z mapą, tekstem e‑materiału, z filmem edukacyjnym)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy (całego zespołu klasowego)
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, fotografie wybranych zbiorowisk roślinnych – takich, które nie występują w Polsce, atlas, mapa fizyczna świata
Materiały pomocnicze
Desperak J., Balon J., Tablice geograficzne, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 439‑445.
Podbielkowski Z., Państwa roślinne kuli ziemskiej, WSiP, Warszawa 1977.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne.
Wprowadzenie do lekcji – nauczyciel prezentuje fotografie różnych zbiorowisk roślinnych, np. lasu równikowego, sawanny, tundry i stepu; inicjuje dyskusję: czym są zbiorowiska roślinne i dlaczego te przedstawione na fotografiach nie występują w Polsce?
Uczniowie wskazują na mapie fizycznej świata przykładowe miejsca występowania prezentowanych zbiorowisk roślinnych (w tym celu można wykorzystać atlas).
Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.
Faza realizacyjna
Nauczyciel zapoznaje uczniów z filmem edukacyjnym (e‑materiał), prosi o zapisanie definicji terminu: zbiorowisko roślinne oraz na zwrócenie uwagi na czynniki wpływające na kształtowanie się tych zbiorowisk.
Nauczyciel odsłania lub rysuje na tablicy schemat (rozwija przygotowaną planszę) przedstawiający szkielet ryby.
W miejscu, gdzie znajduje się głowa ryby zapisuje problem: Jakie czynniki warunkują rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi?
Nawiązując do dyskusji wstępnej i filmu edukacyjnego, nauczyciel wspólnie z uczniami ustala główne czynniki wpływające na rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi – czynniki są dzielone na naturalne i antropogeniczne.
Następnie główne czynniki (spośród wymienionych) zostają zapisane na schemacie przy „dużych ościach” ryby.
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy.
Każdy zespół otrzymuje do opracowania jeden z zapisanych czynników głównych.
Uczniowie w grupie ustalają, w jaki sposób dany czynnik wpływa na rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych, zapisują efekty pracy na kartkach, które przyczepiają przy „głównej ości” ryby (kartki to „małe ości”, uszczegóławiające czynnik główny).
Przedstawiciele grup prezentują efekty pracy (po wszystkich prezentacjach możliwa dyskusja, ewentualne uzupełnienie, uszczegółowienie wypowiedzi).
Nauczyciel podkreśla związki przyczynowo‑skutkowe na schemacie uzupełnionym przez uczniów (np. skała‑gleba‑roślinność).
Uczniowie tworzą krótką notatkę dotyczącą czynników warunkujących rozmieszczenie zbiorowisk roślinnych na Ziemi (może być w punktach).
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.
Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.
Nauczyciel pyta o ewentualne trudności i wyjaśnia je.
Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji, np. co im się najbardziej podobało na lekcji, co było dla nich nową wiedzą, ciekawą, do czego mogą ją wykorzystać.
Praca domowa
Jakie zbiorowiska roślinne są charakterystyczne dla Polski? Przedstaw czynniki warunkujące ich występowania w naszym kraju.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Film edukacyjny może być wykorzystany na lekcji powtórzeniowej – poziom podstawowy dział VI.
Można go wykorzystać na lekcji dotyczącej związków i zależności między poszczególnymi elementami środowiska przyrodniczego (zakres rozszerzony dział XIII. np. 4), 6).