Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Sposoby ograniczenia ilości odpadów przemysłowych i komunalnych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna.
5) Rozumienie prawidłowości w zakresie funkcjonowania środowiska geograficznego oraz wzajemnych zależności w systemie człowiek – przyroda.
6) Rozumienie zasad racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody i zachowania dziedzictwa kulturowego.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.
6) Przewidywanie skutków działalności gospodarczej człowieka w środowisku geograficznym.
7) Krytyczne, odpowiedzialne ocenianie przemian środowiska przyrodniczego oraz zmian społeczno‑kulturowych i gospodarczych w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
III. Kształtowanie postaw.
3) Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.
5) Rozumienie potrzeby racjonalnego gospodarowania w środowisku geograficznym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, ochrony elementów dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz konieczności rekultywacji i rewitalizacji obszarów zdegradowanych.
Treści nauczania
XIII. Człowiek a środowisko geograficzne - konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek - środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.
Uczeń:
8) identyfikuje konflikty interesów w relacjach człowiek – środowisko i rozumie potrzebę ich rozwiązywania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz podaje własne propozycje sposobów rozwiązania takich konfliktów;
10) przyjmuje postawę współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
poznaje sposoby ograniczania ilości odpadów przemysłowych i komunalnych,
wyjaśnia, na czym polegają działania człowieka prowadzące do ograniczenia ilości odpadów,
uzasadnia konieczność ograniczania ilości odpadów przemysłowych i komunalnych.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, flipped classroom
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Rosik‑Dulewska C., Podstawy gospodarki odpadami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020.
PRZEBIEG LEKCJI
Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem oraz innymi źródłami informacji w celu zebrania wiadomości dotyczących problemów gospodarki odpadami, zagrożeń dla człowieka i środowiska oraz metod ograniczania ich ilości.
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez przypomnienie pojęć: „odpady”, „gospodarka odpadami” – krótka pogadanka w interakcji z uczniami. Nauczyciel sprawdza ich poziom wiedzy.
Faza realizacyjna
Omówienie zasad wykonania zadania. Zadaniem uczniów jest wysłuchanie pogadanki nauczyciela, a następnie przeprowadzenie debaty (wg uproszczonych zasad debaty oksfordzkiej).
Pogadanka nauczyciela ilustrowana grafiką interaktywną z e‑materiału przedstawiającą różne metody ograniczania ilości odpadów komunalnych i przemysłowych - nauczyciel omawia także zagrożenia dla człowieka i środowiska przyrodniczego ze strony odpadów. Podczas pogadanki uczniowie sporządzają notatki w zeszycie przedmiotowym lub wpisują dane do tabeli/karty pracy dostarczonej przez nauczyciela.
Przedstawienie przez nauczyciela zasad organizacji debaty:
8‑10 uczniów uczestniczy bezpośrednio w debacie, dzieląc się na zwolenników i przeciwników dyskutowanej tezy (uczniów typuje nauczyciel),
dwie grupy siadają przy stołach ustawionych po obu stronach sali lekcyjnej, pozostali uczniowie zajmują miejsca w ławkach,
debatą kieruje nauczyciel, udzielając głosu na przemian poszczególnym stronom (zaczyna strona broniąca tezy) i podsumowując wystąpienia,
każda runda wypowiedzi zwolenników i przeciwników dyskutowanego problemu trwa 3‑4 minuty,
pozostali uczniowie głosują po każdej rundzie, przesiadając się na odpowiednią stronę sali lekcyjnej.
Przeprowadzenie debaty – proponowane tematy:
Czy odpady stwarzają zagrożenie?
Kto jest odpowiedzialny za zagrożenie odpadami – człowiek czy gospodarka?
Czy można rozwiązać problem odpadów?
Czy styl życia „zero waste” może przynieść konkretne efekty?
Czy sortowanie odpadów i recykling jest rozwiązaniem problemu?
Czy każdy z nas może coś zrobić w celu ograniczenia ilości odpadów?
Podsumowanie wyników debaty przez nauczyciela.
Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej debaty.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów pracy.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie uczniom pytań.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa
Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń zawartych w e‑materiale.
Praca pisemna na temat: „Sposób prowadzenia gospodarka odpadami w moim miejscu zamieszkania/nauki”.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika interaktywna i grafiki z e‑materiału mogą być wykorzystane do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego zagrożeń i ochrony środowiska.
Mogą być także przedstawiane podczas innych lekcji dotyczących problemów środowiskowych Polski i świata, np.: „Źródła zanieczyszczeń wód morskich”, „Najbardziej zanieczyszczone miasta Polski”, „Główne przyczyny zanieczyszczenia środowiska w Polsce”, „Źródła zanieczyszczeń hydrosfery”.
Treści przedstawione w czasie lekcji mogą zainspirować ucznia do własnych przemyśleń na temat zagrożeń środowiska i potrzeby jego ochrony oraz zrównoważonego rozwoju.