Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorów: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Analiza przekroju geologicznego
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
PODSTAWA PROGRAMOWA
V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.
Uczeń:
1) rozumie zasady ustalania wieku względnego i bezwzględnego skał oraz wydarzeń geologicznych;
2) charakteryzuje najważniejsze wydarzenia geologiczne i przyrodnicze w dziejach Ziemi (fałdowania, transgresje i regresje morskie, zlodowacenia, rozwój świata organicznego i jego wymieranie) oraz odtwarza je na podstawie analizy profilu geologicznego;
3) wyróżnia główne minerały skałotwórcze, klasyfikuje skały, przedstawia genezę skał magmowych, osadowych i przeobrażonych.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia pojęcia profilu i przekroju geologicznego,
wymienia podstawowe zasady analizy profili i przekrojów geologicznych (superpozycji i aktualizmu geologicznego),
analizuje i identyfikuje treści zawarte w różnych opracowaniach geologicznych,
dostrzega prawidłowości w zakresie analizy danych geologicznych w tym stratygrafii, litologii i genezy osadów.
Strategie: konektywizm
Metody nauczania: analiza danych geologicznych, rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna
Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do Internetu
Materiały pomocnicze
Literatura:
Gałązka D., Wysota W., Sobiech M., Mapa Geologiczno -Turystyczna Welskiego Parku Krajobrazowego w skali 1:40 000, rewers, PIG, Warszawa 2014.
Jaroszewski W., Marks L., Radomski A., Słownik geologii dynamicznej, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1985.
Wrońska D., Pirus E., Górecki J., Jaszczuk S., Klimiuk L., Encyklopedia Geografia Wyd. II poprawione, Wyd. Greg, Kraków 2020.
Zieliński T., Pisarska‑Jamroży M., Jakie cechy litologiczne osadów warto kodowaæ, a jakie nie?, „Przegląd Geologiczny” 2012, vol. 60, nr 7.
Zasoby internetowe:
https://pl.wikipedia.org (hasła ze słowniczka)
https://commons.wikimedia.org (tabela stratygraficzna)
PRZEBIEL LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne.
Nauczyciel wprowadza uczniów w temat zajęć „Analiza przekroju geologicznego”. i podaje cele lekcji.
Nauczyciel omawia definicję profilu i przekroju geologicznego, a następnie prosi uczniów o zapoznanie się z informacjami zawartymi w grafice interaktywnej.
Faza realizacyjna
Nauczyciel przeprowadza rozmowę kierowaną. Prosi uczniów o krótkie wypowiedzi na temat różnicy pomiędzy profilem i przekrojem geologicznym, zasadami analizy profilu/przekroju geologicznego: zasadami analiz litofacjalnych (tekstury i struktury skał) wieku osadów w aspekcie analiz stratygraficznych.
Uczniowie charakteryzują najważniejsze wydarzenia geologiczne i przyrodnicze w dziejach Ziemi (fałdowania, transgresje i regresje morskie, zlodowacenia, rozwój świata organicznego i jego wymieranie) oraz odtwarzają je na podstawie analizy profilu geologicznego.
Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” e‑materiału, a następnie omawiają kwestie trudności, jakie sprawiło im ich wykonywanie.
Faza podsumowująca
Uczniowie z pomocą nauczyciela wymieniają podstawowe metody zapisu informacji o sposobie opisu cech skał i wieku osadów na profilach i przekrojach geologicznych.
Uczniowie wyróżniają główne minerały skałotwórcze, klasyfikują skały, przedstawiają genezę skał magmowych, osadowych i przeobrażonych.
Nauczyciel pyta, czy wszystkie zagadnienia poruszone podczas lekcji są zrozumiałe. Jeśli nie, wyjaśnia kwestie sprawiające uczniom problemy.
Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów w zajęcia oraz dla utrwalenia podsumowuje cele lekcji (pojęcia profilu i przekroju geologicznego, zasady analizy profili i przekrojów geologicznych, analiza treści zawartych na różnych opracowaniach geologicznych, prawidłowości w zakresie analizy danych geologicznych w tym stratygrafii, litologii i genezy osadów).
Praca domowa
Przeanalizuj profil geologiczny (rys. 3) i wymień epoki, w których powstawały: a) piaskowce (kambr, trias, jura, kreda); b) wapienie (jura, kreda); c) sole kamienne (perm); d) iły i mułki (paleogen, neogen, czwartorzęd).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafikę interaktywną można wykorzystać podczas innych lekcji dotyczących przeszłości geologicznej Ziemi, np.: „Jak zbierać informację o procesach geologicznych i geomorfologicznych zachodzących we własnym regionie”; „Analizujemy odkrywkę geologiczną”; „Jaki to okres geologiczny?”.