Dla nauczyciela

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorów: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Analiza przekroju geologicznego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

PODSTAWA PROGRAMOWA

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Uczeń:

1) rozumie zasady ustalania wieku względnego i bezwzględnego skał oraz wydarzeń geologicznych;

2) charakteryzuje najważniejsze wydarzenia geologiczne i przyrodnicze w dziejach Ziemi (fałdowania, transgresje i regresje morskie, zlodowacenia, rozwój świata organicznego i jego wymieranie) oraz odtwarza je na podstawie analizy profilu geologicznego;

3) wyróżnia główne minerały skałotwórcze, klasyfikuje skały, przedstawia genezę skał magmowych, osadowych i przeobrażonych.

Kształtowane kompetencje kluczowe

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • wyjaśnia pojęcia profilu i przekroju geologicznego,

  • wymienia podstawowe zasady analizy profili i przekrojów geologicznych (superpozycji i aktualizmu geologicznego),

  • analizuje i identyfikuje treści zawarte w różnych opracowaniach geologicznych,

  • dostrzega prawidłowości w zakresie analizy danych geologicznych w tym stratygrafii, litologii i genezy osadów.

Strategie: konektywizm

Metody nauczania: analiza danych geologicznych, rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do Internetu

Materiały pomocnicze

Literatura:

  • Gałązka D., Wysota W., Sobiech M., Mapa Geologiczno -Turystyczna Welskiego Parku Krajobrazowego w skali 1:40 000, rewers, PIG, Warszawa 2014.

  • Jaroszewski W., Marks L., Radomski A., Słownik geologii dynamicznej, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1985.

  • Wrońska D., Pirus E., Górecki J., Jaszczuk S., Klimiuk L., Encyklopedia Geografia Wyd. II poprawione, Wyd. Greg, Kraków 2020.

  • Zieliński T., Pisarska‑Jamroży M., Jakie cechy litologiczne osadów warto kodowaæ, a jakie nie?, „Przegląd Geologiczny” 2012, vol. 60, nr 7.

Zasoby internetowe:

PRZEBIEL LEKCJI

Faza wprowadzająca

  • Czynności organizacyjne.

  • Nauczyciel wprowadza uczniów w temat zajęć „Analiza przekroju geologicznego”. i podaje cele lekcji.

  • Nauczyciel omawia definicję profilu i przekroju geologicznego, a następnie prosi uczniów o zapoznanie się z informacjami zawartymi w grafice interaktywnej.

Faza realizacyjna

  • Nauczyciel przeprowadza rozmowę kierowaną. Prosi uczniów o krótkie wypowiedzi na temat różnicy pomiędzy profilem i przekrojem geologicznym, zasadami analizy profilu/przekroju geologicznego: zasadami analiz litofacjalnych (tekstury i struktury skał) wieku osadów w aspekcie analiz stratygraficznych.

  • Uczniowie charakteryzują najważniejsze wydarzenia geologiczne i przyrodnicze w dziejach Ziemi (fałdowania, transgresje i regresje morskie, zlodowacenia, rozwój świata organicznego i jego wymieranie) oraz odtwarzają je na podstawie analizy profilu geologicznego.

  • Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” e‑materiału, a następnie omawiają kwestie trudności, jakie sprawiło im ich wykonywanie.

Faza podsumowująca

  • Uczniowie z pomocą nauczyciela wymieniają podstawowe metody zapisu informacji o sposobie opisu cech skał  i wieku osadów na profilach i przekrojach geologicznych.  

  • Uczniowie wyróżniają główne minerały skałotwórcze, klasyfikują skały, przedstawiają genezę skał magmowych, osadowych i przeobrażonych.

  • Nauczyciel pyta, czy wszystkie zagadnienia poruszone podczas lekcji są zrozumiałe. Jeśli nie, wyjaśnia kwestie sprawiające uczniom problemy.

  • Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów w zajęcia oraz dla utrwalenia podsumowuje cele lekcji (pojęcia profilu i przekroju geologicznego, zasady analizy profili i przekrojów geologicznych, analiza treści zawartych na różnych opracowaniach geologicznych, prawidłowości w zakresie analizy danych geologicznych w tym stratygrafii, litologii i genezy osadów).

Praca domowa

  • Przeanalizuj profil geologiczny (rys. 3) i wymień epoki, w których powstawały: a) piaskowce (kambr, trias, jura, kreda); b) wapienie (jura, kreda); c) sole kamienne (perm); d) iły i mułki (paleogen, neogen, czwartorzęd).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

  • Grafikę interaktywną można wykorzystać podczas innych lekcji dotyczących przeszłości geologicznej Ziemi, np.: „Jak zbierać informację o procesach geologicznych i geomorfologicznych zachodzących we własnym regionie”; „Analizujemy odkrywkę geologiczną”; „Jaki to okres geologiczny?”.

Sprawdź się