Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: filozofia

Temat: Arystoteles, Etyka nikomachejska

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

• Poznasz wybrane treści Etyki nikomachejskiej Arystotelesa, zwłaszcza koncepcję eudajmonii i koncepcję przyjaźni.

• Porównasz różne sposoby rozumienia szczęścia.

• Dokonasz analizy wybranych aspektów arystotelesowskiej teorii cnót.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza i interpretacja tekstów;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj” ze wskazaniem na zawarte w nim teksty źródłowe.

Faza wprowadzająca:

1. Po zalogowaniu na platformie nauczyciel prezentuje (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika) temat lekcji oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, który uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Następnie prosi uczniów, aby na podstawie fragmentów Etyki nikomachejskiej własnymi słowami przedstawili pojęcie eudajmonii i koncepcję przyjaźni.

Faza realizacyjna:

1. Dyskusja. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Informuje uczniów, że mają się przygotować do dyskusji za i przeciw na temat: Czy we współczesnym świecie jest możliwa bezinteresowna przyjaźń? Zadanie pierwszej grupy polega na przygotowaniu argumentów za, a drugiej – przeciw.
   Nauczyciel udziela też wskazówki, że oponenci, przygotowując się do dyskusji, mogą korzystać z dostępnych materiałów lub innych źródeł internetowych. Ważne jest, aby twórczo je wykorzystali i rozwinęli. Nauczyciel określa też czas na przygotowanie. Przed rozpoczęciem dyskusji nauczyciel ustala z uczniami zasady, według których będzie ona prowadzona. Uczniowie dyskutują, przedstawiając na zmianę argumenty za i przeciw. Nauczyciel moderuje dyskusję.
   Po odbytej dyskusji nauczyciel prosi jednego lub kilku uczniów o jej podsumowanie. Jeśli to potrzebne, uzupełnia informacje. Następnie prosi uczniów, by zastanowili się, jakie teraz jest ich stanowisko wobec zadanego tematu i które argumenty ich przekonały. Zarządza głosowanie: kto jest za…, a kto przeciw… W zależności od wyniku głosowania nauczyciel wskazuje zwycięską grupę, której argumenty były bardziej przekonujące

2. Praca z multimedium. Wysłuchanie nagrania z audiobooka. Na podstawie usłyszanego tekstu uczniowie mają za zadanie: wynotować cechy teoretycznej kontemplacji, dzięki którym góruje ona nad innymi aktywnościami i stanowi szczęście człowieka; oraz odpowiedzieć na pytania:
   – Czy teoretyczną kontemplację może uprawiać wielu ludzi?
   – Czy wiązanie szczęścia z teoretyczną kontemplacją nie pozostawia większości ludzi poza możliwością jego osiągania?
   –Skoro Arystoteles jest uważany za filozofa, który w swoich koncepcjach uwzględniał warunki codziennego życia, to jaką propozycję życia szczęśliwego ma dla większości ludzi?
   Uczniowie pracują w grupach 4‑osobowych. Następnie grupy prezentują ustnie swoje odpowiedzi i uzasadniają je. Nauczyciel komentuje odpowiedzi uczniów.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia dotyczące rozumienia pojęcia szczęścia (nr 3, 4, 7 i 8). Wybrany uczeń prezentuje swoje odpowiedzi. Pozostali uczniowie odnoszą się do nich i przedstawiają własne propozycje. Nauczyciel komentuje i uzupełnia odpowiedzi uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformę nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Każdy uczeń ma dokończyć zdanie, odwołując się do wyświetlonych treści: Zaczynam się zastanawiać…

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa

Zadanie interaktywne nr 1, 2, 5 i 6 z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

• Matuszak M., Szczęście jako (najwyższy) sposób bycia człowieka: (Arystoteles, „Etyka nikomachejska” 1098 a 7‑18), w: „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” 2009, nr 15.

• Skowroński L., Arystoteles o celu ludzkiego życia. Uzasadnienie mojej interpretacji, w: „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej” 2017, vol. 62.

• Skowroński L., Jaki sens ma „dobro” w księdze I „Etyki nikomachejskiej”?, w: „Przegląd Filozoficzny”, R. 16, nr 1/2007.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.