Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Uniezależnienie się Rusi od Mongołów

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• tłumaczy przyczyny szybkiego podboju Rusi przez Tatarów:

• omawia sytuację na Rusi pod dominacją tatarską;

• charakteryzuje działania książąt ruskich, a zwłaszcza władców Moskwy;

• wskazuje i omawia moment zakończenia podległości Rusi wobec Mongołów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Uniezależnienie się Rusi od Mongołów”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Krótkie omówienie przewidywanego przebiegu zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje, udziela też uczniom informacji zwrotnej dotyczącej przedstawionej pracy.

2. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z materiałem filmowym. Klasa dzieli się na grupy do maksymalnie pięciu osób. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń dołączonych do filmu: wyjaśniają, na czym polegała polityka zbierania ziem ruskich, a także jak przebiegał proces wyzwalania się księstw ruskich spod zwierzchnictwa mongolskiego. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

3. Uczniowie dobierają się w pary. Na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w obu filmach układają pytania do quizu dla innych dwójek uczniowskich. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na ilość poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Prowadzący lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami z aktywności.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Na zakończenie prowadzący omawia przebieg zajęć i ocenia słownie pracę grup uczniowskich. Ocenia również prezentację przedstawioną na początku lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 4, 5 i 6 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocznicze:

S. Kałużyński, Dawni Mongołowie, Warszawa 1983.

L. Bazylow, Historia Mongolii, Narodowy Zakład im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1981.

Seria Historia powszechna, t. 3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie materiałów filmowych przygotowują podsumowanie lekcji w formie krótkiej notatki.