Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Małecki, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak z punktu widzenia mikroświata przebiega reakcja wodoru z niemetalami?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (${\text{Cl}}_2$, ${\text{O}}_2$, ${\text{N}}_2$, $\mathrm{S}$), chloru, siarki z metalami ($\mathrm{Na}$, $\mathrm{K}$, $\mathrm{Mg}$, $\mathrm{Ca}$, $\mathrm{Fe}$, $\mathrm{Cu}$).

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

10) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (${\text{Cl}}_2$, ${\text{Br}}_2$, ${\text{O}}_2$, ${\text{N}}_2$, $\mathrm{S}$), chloru, bromu i siarki z metalami ($\mathrm{Na}$, $\mathrm{K}$, $\mathrm{Mg}$, $\mathrm{Ca}$, $\mathrm{Fe}$, $\mathrm{Cu}$); chloru z wodą.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• analizuje reakcję pomiędzy wodorem, a niemetalami na poziomie mikroświata;

• omawia rolę wodoru w reakcjach chemicznych z udziałem niemetali;

• pisze równania reakcji wodoru z niemetalami z uwzględnieniem procesów utleniania i redukcji.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• animacja;

• mapa myśli;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda, pisak;

• podręczniki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę e‑materiału i zadaje uczniom pytanie: „Dlaczego wodór był wykorzystywany w sterowcach?”. Pyta uczniów o możliwe zagrożenia, wynikające ze stosowania wodoru.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów do pytania: Jakie znacie związki wodoru z metalami i niemetalami. Uczniowie zapisują odpowiedzi w postaci mapy myśli. Nauczyciel zadaje pytanie retoryczne: Jak z punktu widzenia mikroświata przebiega reakcja wodoru z niemetalami?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie, na zasadzie burzy mózgów, przypominają właściwości fizykochemiczne wodoru na forum klasy.

2. Uczniowie analizują treści w e‑materiale, dotyczące powiązania zmian budowy atomów niemetali do ich reaktywności. Na podstawie elektroujemności, podają, jak zmienia się reaktywność pierwiastków.

3. Animacja przedstawiająca modelowe ujęcie wybranych reakcji na poziomie mikroświata – praca w parach. Uczniowie zapoznają się z medium bazowym, po czym wykonują zawarte tam ćwiczenia.

4. Uczniowie podchodzą do tablicy i ćwiczą zapisywanie odpowiednich równań reakcji chemicznych – przykłady proponuje nauczyciel (np.: wodór z sodem, wodór z chlorem, wodór z azotem, wodór z fluorem, wodór, z acetylenem).

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie przykładowych pytań: jakie właściwości fizykochemiczne posiada wodór? Jaką rolę pełni wodór w reakcjach z niemetalami? W jakich warunkach zachodzi reakcja wodoru z gazowym chlorem? Czy siarka może być spalana w wodorze? Dlaczego azot nie reaguje z wodorem w warunkach normalnych?

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja może być wykorzystana podczas lekcji. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie właściwości fizykochemiczne posiada wodór?

• Jaką rolę pełni wodór w reakcjach z niemetalami?

• W jakich warunkach zachodzi reakcja wodoru z gazowym chlorem?

• Czy siarka może być spalana w wodorze?

• Dlaczego azot nie reaguje z wodorem w warunkach normalnych?