Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Wpływ układów barycznych na cyrkulację powietrza i warunki pogodowe
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy:
III. Atmosfera: czynniki klimatotwórcze, rozkład temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego i opadów, ogólna cyrkulacja atmosferyczna, mapa synoptyczna, strefy klimatyczne i typy klimatów.
Uczeń:
wyjaśnia mechanizm cyrkulacji atmosferycznej i rozkład opadów atmosferycznych na Ziemi.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje układ izobar w wyżu i niżu atmosferycznym;
oznacza na mapie synoptycznej wyże i niże atmosferyczne;
analizuje kierunek przemieszczania wiatru w układach barycznych i na tej podstawie prognozuje wystąpienie opadów atmosferycznych.
Strategie nauczania: konektywizm, konstruktywizm
Metody nauczania: pogadanka, miniwykład, dyskusja, metody operatywne (praca z symulacją interaktywną, z tekstem e‑materiału, wykonywanie ćwiczeń)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, kartki do ćwiczenia: rysowanie izobar (z zaznaczonymi wartościami ciśnienia atmosferycznego zmierzonego na stacjach meteorologicznych)
Materiały pomocnicze:
L.J. Battan, Pogoda, tłum. S. Moszkowicz, PWN, Warszawa 1979.
G.D. Roth, Pogoda i klimat, tłum. Z. Woliński, Świat Książki, Warszawa 2000.
A. Woś, Meteorologia dla geografów, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2006.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Pogadanka na temat obserwacji pogody, zależności między prognozą pogody i jej wpływem na życie człowieka i innych organizmów żywych.
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Pogadanka z miniwykładem nauczyciela: sposoby prezentowania na mapach synoptycznych wyników pomiarów poszczególnych elementów pogody – „krążek stacji” (e‑materiał); wykorzystanie przykładowej mapy synoptycznej w podręczniku – sposoby zaprezentowania na niej wyników pomiarów elementów pogody.
Nauczyciel rozdaje uczniom kartki z zaznaczonymi punktowo wartościami ciśnienia atmosferycznego zmierzonego na stacjach meteorologicznych – ćwiczenie: rysowanie izobar.
Wprowadzenie nazw układów barycznych – wyże i niże baryczne, zatoka niskiego ciśnienia, klin wysokiego ciśnienia, siodło baryczne (schematy w e‑materiale).
Nauczyciel prosi uczniów o znalezienie (w e‑materiale) informacji dotyczących warunków pogodowych związanych z wyżem i niżem barycznym.
Ruch powietrza – przypomnienie działania siły Coriolisa; odchylenie kierunku ruchu powietrza na półkuli północnej i południowej (wykorzystanie rysunków w e‑materiale: Kierunki wiania wiatru w wyżu i niżu: a – półkula północna, b – półkula południowa).
Fronty atmosferyczne na mapach pogody – rodzaje, powstawanie i przemieszczanie się frontów, zaznaczanie frontów na mapach synoptycznych.
Analiza mas powietrza na mapie pogody – rodzaje mas powietrza i ich cechy (można wykorzystać mapę w e‑materiale Uproszczona mapa synoptyczna, prezentowana podczas prognozy pogody).
Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z symulacją interaktywną w e‑materiale. Każdy uczeń wykonuje zadania indywidualnie: wykreśla izobary, wstawia we wskazane miejsca wyż i niż baryczny, analizuje kierunki przemieszczania się frontów atmosferycznych oraz odpowiada na pytania znajdujące się przy symulacji.
Wybrani/ chętni uczniowie prezentują wyniki swojej pracy na forum klasy.
Ocena pracy uczniów.
Faza podsumowująca
Uczniowie, pracując w parach, wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami. Ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, uwagami dotyczącymi lekcji – co było dla nich ciekawe, nowe, trudne oraz wskazują możliwości wykorzystania zdobytej wiedzy.
Praca domowa
Zapoznaj się z prognozą pogody na jutro dla twojej miejscowości. Wyjaśnij, dlaczego przewiduje się podane wartości temperatury, ciśnienia i ewentualnych opadów lub ich braku (uwzględnij przedstawione w prognozie układy baryczne, fronty atmosferyczne i cechy mas powietrza, które zalegają na danym obszarze lub napływają za frontem).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
symulację interaktywną można wykorzystać na lekcji dotyczącej analizy mapy synoptycznej – zakres podstawowy III.4),
symulację interaktywną można wykorzystać również na lekcji dotyczącej przedstawiania charakterystycznych zmian pogody w czasie przemieszczania się frontów atmosferycznych – zakres rozszerzony III. 2),
zawarta w e‑materiale symulacja może być wykorzystana do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i podczas lekcji.