Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.3.14.7

Imię i nazwisko autora: Justyna Sikora

Przedmiot: Język obcy nowożytny – język niemiecki

Temat zajęć: Gesellschaftliche Veränderungen im 21. Jahrhundert. Abitraining / Zmiany społeczne w XXI wieku. Trening maturalny

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa III, zakres podstawowy, poziom językowy B1+/B2

Cele ogólne lekcji:

  • Umiejętność wypowiadania się na temat zmian społecznych w XXI wieku w kontekście preferowanego modelu rodziny oraz wpływu digitalizacji na praktyczną stronę naszego życia.

  • Utrwalenie słownictwa z obszarów tematycznych: Państwo i społeczeństwo, Życie prywatne oraz Kultura i powtórzenie wybranych zagadnień gramatycznych.

  • Trening strategii egzaminacyjnych.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.P Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie podstawowym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności, wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka, a także wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne oraz proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach oraz reaguje w formie prostego tekstu pisanego w typowych sytuacjach w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, osobisty system wartości, autorytety);
5) życie prywatne (np. rodzina, znajomi i przyjaciele, czynności życia codziennego, określanie czasu, formy spędzania czasu wolnego, święta i uroczystości, styl życia, konflikty i problemy);
9) kultura (np. dziedziny kultury, twórcy i ich dzieła, uczestnictwo w kulturze, tradycje i zwyczaje, media);
14) państwo i społeczeństwo (np. wydarzenia i zjawiska społeczne, urzędy, organizacje społeczne i międzynarodowe, problemy współczesnego świata).
II. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje, relacje, wywiady, dyskusje, prelekcje), wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka:
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
III. Uczeń rozumie wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. listy, e‑mail, SMS‑y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje, komiksy, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie):
1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
4) znajduje w tekście określone informacje;
IV. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
VI. Uczeń reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość;
5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
IX. Uczeń posiada:
1) podstawową wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XI. Uczeń współdziała w grupie (np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • sprawdza znajomość słownictwa z działów: Państwo i społeczeństwo, Życie prywatne oraz Kultura i powtarza wybrane zagadnienia gramatyczne;

  • analizuje sytuację demograficzną w Polsce i w Niemczech;

  • opowiada o wpływie digitalizacji na rynek książek i tradycyjną telewizję.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

  • uczy się o rzeczach, które są dla niego ważne;

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata;

  • rozwija swoją kreatywność.

Strategie uczenia się:

(w tym strategie związane z planowaniem i organizowaniem procesu uczenia się pod kątem egzaminu maturalnego oraz wzmacniające świadomość i umiejętność wykorzystania strategii egzaminacyjnych)

  • automotywacja i zachęcanie siebie do działania;

  • centralizowanie procesu uczenia – utrwalanie i łączenie nowych informacji z już znanymi;

  • sprawdzanie z pamięci: samodzielne sprawdzanie wiedzy lub odpowiadanie na pytania dotyczące materiału do opanowania;

  • wyjaśnianie samemu sobie: tłumaczenie, w jaki sposób nowe informacje są powiązane z już znanymi, lub wyjaśnienie kroków potrzebnych do rozwiązania problemu;

  • ponowne czytanie: ponowna analiza przeczytanego tekstu;

  • podsumowywanie: pisanie streszczeń i podsumowań (różnej długości) tekstów do opanowania;

  • zauważanie i poprawianie własnych błędów językowych (także poprawianie błędów innych uczniów);

  • zadawanie samemu sobie pytania na temat zastosowania danego wyrazu czy zwrotu, a następnie próba podania przykładu w różnych kontekstach w celu sprawdzenia poprawności użycia;

  • słowa kluczowe i mnemotechniki: używanie słów kluczowych i tworzenie obrazów w umyśle w formie skojarzeń z materiałem słownym;

  • używanie obrazu i dźwięku (wprowadzanie słów i zwrotów do kontekstu sytuacyjnego, używanie skojarzeń wzrokowych, tworzenie ilustracji, odtwarzanie dźwięków z pamięci, porównywanie dźwięków z naszego języka do dźwięków języka, którego się uczymy, tworzenie rymowanek itd.);

  • korzystanie z różnych dodatkowych źródeł do nauki języka, takich jak słowniki czy Internet;

  • odgadywanie znaczenia tekstów słuchanych i czytanych;

  • współpraca z innymi osobami (współpraca z kolegami na tym samym poziomie oraz z zaawansowanymi użytkownikami języka niemieckiego).

Metody i formy pracy:

  • konstruktywizm;

  • kognitywizm;

  • podająca: opis, pogadanka, praca z tekstem źródłowym, praca z plikiem audio;

  • aktywizująca: burza mózgów, praca z kartą Placemat;

  • kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy;

  • programowana: z użyciem komputera.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w parach,

  • praca w grupie,

  • plenum.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer, np. laptop z dostępem do Internetu,

  • słowniczek,

  • tekst źródłowy,

  • multimedium (plik audio),

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych,

  • karteczki w trzech kolorach, np. białe, zielone i niebieskie,

  • karteczki do zapisywania skojarzeń,

  • karty Placemat,

  • kartki z wyrażeniami.

Przebieg lekcji (dwie jednostki lekcyjne):

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel zapisuje na tablicy temat lekcji i pyta uczniów, jakie widoczne zmiany społeczne nastąpiły ich zdaniem w XXI wieku.

  • Nauczyciel zadaje dodatkowe pytania: In welchen Bereichen des Privatlebens sieht man gesellschaftliche Veränderungen besonders deutlich?/Wie sieht das heutige Familienmodell aus?/Wie hat sich die Freizeitgestaltung verändert?/In welchen Bereichen sieht man die Digitalisierung und die technologische Erleichterungen?/ Wie haben sich das Fernsehen und der Büchermarkt verändert?

  • Nauczyciel zapisuje na tablicy propozycje uczniów i podkreśla lub dopisuje te, którymi będą zajmować się w ramach powtórzenia materiałów w obszarze życia prywatnego, kultury, państwa i społeczeństwa.

b) Faza realizacyjna

  • Nauczyciel rozdaje uczniom małe karteczki w trzech kolorach, np. białe, zielone i niebieskie. Na białych uczniowie zapisują anonimowo liczbę własnego rodzeństwa, przy czym 0 oznacza, że dany uczeń jest jedynakiem. Na karteczkach zielonych uczniowie zapisują liczbę rodzeństwa mamy/opiekuna prawnego, a na niebieskich ojca/opiekuna prawnego. Warto uczulić uczniów, że nie muszą podawać żadnych informacji i w takiej sytuacji powinni przekreślić kartkę, a badanie które przeprowadzają ma charakter zabawy.

  • Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, które analizują i przygotowują wyniki ankiety. Pierwsza grupa (białe karteczki) bada, jaki procent uczniów w grupie jest jedynakami, ilu uczniów ma jednego brata lub siostrę, ilu ma dwoje rodzeństwa, ilu troje i więcej. Grupa druga (zielone karteczki) analizuje odpowiedzi odnośnie tych samych informacji, ale w pokoleniu swoich mam/opiekunek prawnych. Trzecia grupa (niebieskie karteczki) analizuje wyniki ankiety dotyczące pokolenia własnych ojców/opiekunów prawnych.

  • Nauczyciel zapisuje na tablicy przykładowe zwroty, które uczniowie wykorzystają do przedstawienia wyników ankiety, np.
    … Schüler/Mütter/rechtliche Betreuerinnen/Väter/rechtliche Betreuer sind Einzelkinder.
    … % der Schüler/der Mütter/rechtlicher Betreuerinnen/der Väter/rechtlicher Betreuer haben eine Schwester oder einen Bruder.
    … Schüler/Mütter/rechtliche Betreuerinnen/Väter/rechtliche Betreuer stammen aus einer kinderreichen Familie.
    Im Vergleich zu der Generation der Mütter und der Väter …
    Wenn man die Ergebnisse mit den Ergebnissen unserer Generation vergleicht, …

  • Przedstawiciele grup prezentują wyniki ankiety na forum klasy. Nauczyciel pyta: Seht ihr hier irgendwelche Tendenzen? Welche Schlüsse kann man anhand der Umfrage‑Ergebnisse ziehen?

  • Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tytułem tekstu Przeczytaj oraz z wypowiedziami w Übung 1 w części Przeczytaj i pyta: Wovon handelt der Text? Was meint ihr? Następnie prosi uczniów o zapisanie na osobnych karteczkach, z czym kojarzy im się bycie jedynakiem. Nauczyciel udziela wskazówki, że może to być zdanie lub wyraz/wyrazy, np. przymiotniki, rzeczowniki w języku niemieckim. Następnie nauczyciel prosi jednego ucznia o zebranie karteczek i odczytanie zapisanych na nich treści. Nauczyciel zapisuje niektóre hasła na tablicy w formie mapy pojęć.

  • Uczniowie zapoznają się z tekstem w części Przeczytaj. W razie konieczności korzystają z dodatkowej pomocy, np. wyrazów i zwrotów zamieszczonych w słowniczku.

  • Nauczyciel pyta: Wovon handelt der Text? Welche Aussage aus der Übung 1 war richtig? Chętni uczniowie wypowiadają się na forum klasy.

  • Uczniowie sprawdzają stopień zrozumienia treści tekstu, wykorzystując do tego Übung 2 w części Przeczytaj. Uczniowie określają, które wypowiedzi są zgodne z treścią tekstu.

  • Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Każda grupa otrzymuje kartę Placemat i zapoznaje się z Übung 3 w części Przeczytaj. Uczniowie wpisują w swoje pola własne przemyślenia i propozycje rozwiązania zadania (wybierają zdjęcie, przedstawiają argumentację, odpowiadają na pytania). Po wykonaniu zadania uczniowie obracają kartkę kilka razy, aby umożliwić każdej osobie w grupie zapoznanie się z wszystkimi zapisanymi przemyśleniami. Następnie ustalają w grupie wspólną wersję wypowiedzi i zapisują ją w polu centralnym karty Placemat. Przedstawiciel każdej grupy prezentuje ustnie wypowiedź na temat w Übung 3.

  • Nauczyciel nawiązuje do zapisanych na początku lekcji wypowiedzi uczniów dotyczących różnych zmian w społeczeństwie w XXI wieku i pyta: Ist Digitalisierung mit dem Familienmodell verbunden? Wie sieht das Familienleben in der digitalen Gesellschaft aus? Beeinflusst die Digitalisierung das Familienleben? Chętni uczniowie wypowiadają się na forum klasy.

  • Uczniowie zapoznają się z nagraniami Streaming-Dienste als neuer Teil unserer Kultur, a następnie dobierają się w pary i na podstawie Übung 1 wspólnie sprawdzają stopień zrozumienia treści nagrań. Uczniowie przyporządkowują informacje do wypowiedzi poszczególnych osób. Uczniowie wykonują zadanie najpierw samodzielnie, a następnie porównują swoje rozwiązania z rozwiązaniami kolegi/koleżanki.

  • Nauczyciel pyta: Was sollte man also unter dem Titel der Aufnahme verstehen? Welche Probleme wurden angesprochen? Wybrani uczniowie wypowiadają się na forum klasy.

  • Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Każda grupa otrzymuje od nauczyciela kartkę z wyrażeniami, które może wykorzystać, np. 1. Zu den Vorteilen/Nachteilen der Digitalisierung gehört die Tatsache, dass … 2. Einerseits …, andererseits … 3. Es ist von großer Bedeutung, dass … 4. Der Nachteil von … ist … 5. Der Vorteil von … ist … 6. Wenn man an die Vorteile/Nachteile der Digitalisierung denkt, denkt man an …, itp. Uczniowie jednej grupy przygotowują listę pozytywnych stron digitalizacji, a uczniowie drugiej grupy listę jej negatywnych stron. Następnie przedstawiciele obu grup prezentują naprzemiennie argumenty, a grupa wspiera przedstawiciela i podaje przykłady dla danego argumentu.

c) Faza podsumowująca

  • Uczniowie wykonują zadania w sekcji Sprawdź się, powtarzają słownictwo oraz zagadnienia gramatyczne z wybranych lekcji z zakresu państwo i społeczeństwo, życie prywatne i kultura. Uczniowie - pracując samodzielnie - uzupełniają tekst podanymi wyrazami (Aufgabe 1 w części Sprawdź się), tłumaczą wyrażenia w języku polskim na język niemiecki (Aufgabe 2 w części Sprawdź się), znajdują wypowiedzi o podobnym znaczeniu (Aufgabe 4 w części Sprawdź się), określają, które wyrazy właściwie uzupełniają wypowiedź (Aufgabe 6 w części Sprawdź się) lub wpisują wyraz uzupełniający wypowiedź (Aufgabe 5 w części Sprawdź się).

  • Uczniowie dobierają się w pary i wspólnie uzupełniają dialog w Aufgabe 3 w części Sprawdź się, a następnie wybrana para odczytuje go na forum klasy.

  • Uczniowie zapoznają się z Aufgabe 8 w części Sprawdź się oraz w formie wypowiedzi ustnej najpierw wspólnie opisują obrazek w taki sposób, że każdy kolejny uczeń dodaje do opisu swoje zdanie, a następnie udzielają odpowiedzi na zadane pytania.

  • Dla osiągnięcia jak najlepszego efektu w postaci utrwalenia słownictwa oraz zagadnień gramatycznych z wybranych zakresów tematycznych zaleca się realizację wszystkich zadań przewidzianych w materiale.

Praca domowa:

  • Uczniowie formułują wpis na bloga na temat zakupionego e‑booka. (Aufgabe 7).

Propozycja wykorzystania tekstu autentycznego:

Quelle: Elisabeth von Sydow, Einzelkind: Vorteile und Nachteile im Überblick, https://praxistipps.focus.de/einzelkind-vorteile-und-nachteile-im-ueberblick_127161 [dostęp 07.07.2023]

lub

Quelle: Ulrike Amsel,Einzelkinder: Klischees und Vorurteile, https://www.elternkompass.de/einzelkinder-klischees-und-vorurteile/ [dostęp 07.07.2023]

Dyskusja oksfordzka

  • Uczniowie czytają samodzielnie tekst źródłowy, a następnie nauczyciel dzieli klasę na grupy: marszałka, który poprowadzi dyskusję, sekretarza, który będzie kontrolował przestrzeganie czasu oraz zasad dyskusji, publiczność, oraz grupy, które będą uczestniczyły bezpośrednio w dyskusji.

  • Uczniowie każdej grupy, która będzie brała udział w dyskusji, przygotowują argumenty za oraz przeciw postawionej przez nauczyciela tezie, np. Es ist besser als ein Einzelkind als in einer kinderreichen Familie aufzuwachsen.

  • Grupy losują stanowisko, jakie będą prezentować w dyskusji – za lub przeciw tezie.

  • Uczniowie każdej grupy przygotowują najmocniejsze argumenty, a następnie wybierają po 4 mówców (pierwszy przedstawia drużynę, drugi podaje argumenty, trzeci podaje kontrargumenty do drużyny przeciwnej, czwarty podsumowuje argumenty swojej grupy).

  • Stoliki grup znajdują się naprzeciw siebie, po dwóch stronach sali. Podobnie ustawione są krzesełka publiczności.

  • Każdy z mówców ma określony czas wystąpienia. W czasie debaty – podawania argumentów za i przeciw tezie przez przedstawicieli drużyny – organizowane są 2–3 przerwy, w czasie których publiczność może zmieniać miejsca siedzące – albo po stronie drużyny będącej za słusznością tezy, albo przeciw tezie.

  • Debatę wygrywa drużyna, która przekonała swoimi argumentami publiczność, czyli po stronie której siedzi więcej osób z publiczności.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania pliku audio

  • Przed lekcją: wprowadzenie do tematu Digitalizacja – korzyści i wady. Uczniowie przygotowują wady i zalety digitalizacji lub fiszki polsko‑niemieckie do tematu Digitalizacja.

  • W trakcie lekcji: uczniowie wcielają się w rolę bohaterów nagrania, którzy wypowiadają się na temat usług streamingowych i przedstawiają wypowiedź w formie parafrazy lub rozwijają ją. Na podstawie treści nagrania na temat e‑booków uczniowie przygotowują reklamę e‑booka.

  • Po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa z danego zakresu. Na podstawie słownictwa zawartego w nagraniach uczniowie przygotowują quizy w formie online do zagadnień z lekcji, udostępniają za pomocą kodów QR i w ten sposób powtarzają zagadnienia. Uczniowie przygotowują wywiad z ekspertem na temat korzystania z e‑booków lub usług streamingowych.

Indeks górny Źródło: Contentplus.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY‑SA 3.0 Indeks górny koniec

Słownik