Imię i nazwisko autora:

Monika Sitek

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Jak duży jest Układ Słoneczny i z czego się składa?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia - wymagania ogólne
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.
Zakres podstawowy
Treści nauczania - wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach;
III. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
4) opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej i roku świetlnego.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania - wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach;
IV. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
9) opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. potrafi opisać, jak zbudowany jest Układ Słoneczny.

2. wymienia w kolejności główne rejony oraz ciała niebieskie w Układzie Słonecznym.

3. określa, gdzie znajdują się granice układów planetarnych.

4. umiejętnie argumentuje i analizuje problemy związane z obserwacjami i z analizą parametrów fizycznych ciał niebieskich w Układzie Słonecznym.

5. ocenia trudności w badaniu, poznawaniu, analizowaniu dalekich części Układu Słonecznego.

Strategie nauczania:

Strategia Kształcenia Wyprzedzającego / flipped classroom

Metody nauczania:

Pogadanka z użyciem animacji, dyskusja

Formy zajęć:

praca w grupach

Środki dydaktyczne:

rzutnik, papier i miarka

Materiały pomocnicze:

e‑materiał „W jaki sposób powstał Układ Słoneczny”, 265.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Wprowadzenie według treści zawartych w bloku I tego e‑materiału. Odwołanie się do wiedzy potocznej uczniów na temat Układu Słonecznego, ostatnich doniesień w mediach jeśli takie miały miejsce. Zadanie pytań i poprowadzenie dyskusji na temat tego co uczniowie danej klasy rozumieją przez Układ Słoneczny, czy potrafią określić jego wielkość i kształt.

Pytania pomocnicze:
1. Gdzie zaczyna, a gdzie kończy się Układ Słoneczny?
2. Jakie są składniki Układu Słonecznego poza planetami?
3. Czy Układ Słoneczny w każdym miejscu składa się z tego samego materiału?

Nauczyciel spisuje na tablicy cele lekcji ustalone na podstawie dyskusji (bazując na celach w e‑materiale)

Faza realizacyjna:

Nauczyciel wyświetla animację. Uczniowie, bazując na tym co widzą, powinni dyskutować ze sobą na temat obrazu. Nauczyciel kieruje dyskusją.
Po wyświetleniu animacji należy przejść do zadań w grupach.

Uczniowie mają za zadanie stworzyć model Układu Słonecznego. Uczniowie, podzieleni na małe grupy, wykonują oś odległości zaczynając od Słońca (na paskach papieru lub na tablicy), a następnie nanoszą na oś kolejne ciała niebieskie Układu Słonecznego przyjmując odpowiednią skalę na rysunku, np. 1 AU = 1 cm (lub inną, odpowiednio wybraną przez siebie.) Dobór skali powinni przedyskutować w grupach. Nauczyciel powinien nakierować uczniów pytaniami pomocniczymi, na przykład:
- W jakiej skali musielibyśmy stworzyć Układ Słoneczny, aby zmieścić go w sali lekcyjnej?
- Czy przyjęcie, że 1 AU = 1 m będzie odpowiednie do zbudowania wewnętrznej części Układu Słonecznego na szkolnym boisku?
Pozwala to zarówno utrwalić budowę Układu Słonecznego (metoda powtarzania w różnych sytuacjach), jak również sprawdzić przyswojoną wiedzę podczas lekcji jeżeli praca odbywa się w grupach.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel zadaje pytania końcowe:
1. Czego jeszcze nie wiemy o Układzie Słonecznym?
2. Czy waszym zdaniem w najbliższym czasie zbadamy cały Układ Słoneczny?
3. Jakie są główne przeszkody w badaniu Układu Słonecznego?
Uczniowie formułują najważniejsze, ich zdaniem, tezy dotyczące budowy układów planetarnych w oparciu o wiedzę, jaką zdobyli o Układzie Słonecznym.

Praca domowa:

Zadania z części „Sprawdź się”. Wybór liczby wykonanych zadań zależy od ucznia. Na poziomie podstawowym zadania 1‑6.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Multimedium bazowe – animacja powinna być wyświetlana w trakcie lekcji w celu wizualizacji zagadnienia. Nauczyciel włącza animację pokazując fragmenty Układu Słonecznego, które w danym momencie lekcji są omawiane. Uczniowie w domu przed lekcją powinni zapoznać się z częścią teoretyczną (tekstem w bloku III) tego e‑materiału. Multimedium sprawdzające to praca domowa.