Dla nauczyciela
Autor: Gabriela Iwińska
Przedmiot: Chemia
Temat: Jak zmieniają się właściwości fizyczne alkenów w szeregu homologicznym
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
XIII. Węglowodory. Uczeń:
3) opisuje właściwości chemiczne alkenów na przykładzie reakcji: spalania, addycji (przyłączania): , , HCl, ; polimeryzacji; przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa (produkty główne i uboczne); pisze odpowiednie równania reakcji.
Zakres rozszerzony
XIII. Węglowodory. Uczeń:
4) opisuje właściwości chemiczne alkenów na przykładzie reakcji: spalania, addycji: , i , HCl i HBr, , polimeryzacji; przewiduje produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa (produkty główne i uboczne); opisuje zachowanie alkenów wobec wodnego roztworu manganianu(VII) potasu; pisze odpowiednie równania reakcji.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia pojęcie szeregu homologicznego alkenów;
porównuje właściwości fizyczne alkanów i alkenów;
analizuje wpływ ilości atomów węgla w cząsteczce alkenu na jego właściwości fizyczne.
Strategie nauczania:
strategia asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;
dyskusja;
technika zdań podsumowujących;
burza mózgów;
symulacja interaktywna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
e‑podręcznik;
rzutnik multimedialny.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel czyta temat lekcji: „Jak zmieniają się właściwości fizyczne alkenów w szeregu homologicznym” oraz cele i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.
Uczniowie poszukują odpowiedzi na zadane przez siebie pytania w pkt. pierwszym w e‑materiale, w podręcznikach tradycyjnych oraz ewentualnie w internecie. Nauczyciel poszerza zdobyte informacje, tłumaczy niejasności lub koryguje błędne spostrzeżenia. Podopieczni mogą postawić następne pytania po zapoznaniu się z treścią ,,Przeczytaj''.”
Faza realizacyjna:
Uczniowie samodzielnie analizują tekst źródłowy e‑materiału zawarty w sekcji „Przeczytaj”, po czym nauczyciel inicjuje pogadankę w odniesieniu do właściwości fizycznych alkenów. Ewentualne niezrozumiałe kwestie prowadzący wyjaśnia je na forum klasy.
Uczniowie pracują z symulacją interaktywną – praca w parach. Najpierw analizują medium, a później rozwiązują dołączone do niego polecenia bez zaglądania do podpowiedzi.
Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia nr 3‑6 – od najprostszych do najtrudniejszych. Uczniowie wykonują zadania w parach. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają rozwiązania. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel sprawdza stan wiedzy uczniów po przeprowadzonej lekcji zadając przykładowe pytania: czym się różnią alkeny od alkanów? Co to jest szereg homologiczny? Dlaczego alkeny są słabo rozpuszczalne lub nierozpuszczalne w wodzie? Od czego zależy stan fizyczny alkenów?
Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:
Przypomniałem/łam sobie, że...
Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłem/łam...
Co sprawiało mi trudność...
Praca domowa:
Uczniowie wykonują zadania zawarte w zestawie ćwiczeń – nierozwiązane podczas lekcji.
Materiały pomocnicze:
Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): czym się różnią alkeny od alkanów? Co to jest szereg homologiczny? Dlaczego alkeny są słabo rozpuszczalne lub nierozpuszczalne w wodzie? Od czego zależy stan fizyczny alkenów?
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium z sekcji „Symulacja interaktywna” w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej związanej z „Jak zmieniają się właściwości fizyczne alkenów w szeregu homologicznym”.