Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Struktura ludności według płci w Polsce
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa III
PODSTAWA PROGRAMOWA
XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.
Uczeń:
2) analizuje strukturę demograficzną ludności Polski na podstawie danych liczbowych oraz piramidy wieku i płci.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
● definiuje i oblicza współczynnik feminizacji,
● porównuje różne obszary w Polsce pod względem współczynnika feminizacji oraz wyjaśnia przyczyny tego zróżnicowania,
● porównuje wartości współczynnika feminizacji w różnych grupach wiekowych w Polsce oraz w podziale na miasta i obszary wiejskie,
● na podstawie współczynnika feminizacji wyznacza współczynnik maskulinizacji.
Strategie: konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Bibliografia:
Fierla I., Geografia gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2005.
Holzer J.Z, Demografia, PWE, Warszawa 1980.
Jagielski A, Geografia ludności, PWN, Warszawa 1977.
Jelonek A., Soja M., Podstawy geografii ludności, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków 2013.
Kosiński L, Geografia ludności, PWN, Warszawa 1967.
Kurkus M, Przewodnik do ćwiczeń z geografii ludności, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1984.
Zdrojewski E.Z, Zarys geografii ludności, Przewodnik do ćwiczeń, WSP, Słupsk 1994.
Netografia [dostęp: 9.10.2019] - dane statystyczne:
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy, sprawdzenie obecności).
Sprawdzenie ewentualnego zadania domowego.
Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie i przypomnienie wiadomości na temat struktury ludności według płci na świecie.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat przedstawiania struktury ludności według płci. Włączają się w nią uczniowie. Definiują oni współczynnik feminizacji i maskulinizacji. Następnie nauczyciel wyjaśnia sposób obliczania obu tych współczynników. Może posiłkować się e‑materiałem. W tym celu wyświetla go na tablicy interaktywnej, a uczniowie zapoznają się z nim na tabletach (lub komputerach, jeżeli lekcja odbywa się w sali informatycznej).
Następnie nauczyciel prosi uczniów o samodzielne wykonanie polecenia nr 1 z e‑materiału. Korzystając na przykład z BDL GUS, uczniowie wykonują je, po czym chętny uczeń przychodzi do tablicy i zapisuje swoje rozwiązanie. Pozostali uczniowie mogą w ten sposób zweryfikować swoje wyniki.
W kolejnym etapie nauczyciel prosi uczniów, żeby przeanalizowali piramidę płci i wieku ludności Polsce zamieszczoną w e‑materiale. Uczniowie mają zwrócić szczególną uwagę na nadwyżki kobiet i mężczyzn w różnych grupach wiekowych. Chętni uczniowie zgłaszają swoje wnioski.
Po zakończonej dyskusji nauczyciel prosi uczniów o wykonanie w parach (lub małych grupach) polecenia nr 2 z e‑materiału. Po zakończonym zadaniu nauczyciel prosi wybrane osoby o przedstawienie swoich wniosków. W dyskusję włączają się inni uczniowie. Nad poprawnością tego zadania czuwa nauczyciel, którego zadaniem jest podsumowywanie najważniejszych treści oraz korygowanie błędów w rozumowaniu.
Następnie nauczyciel prosi uczniów o samodzielną analizę i interpretację przestrzennego zróżnicowania współczynnika feminizacji w Polsce według województw i powiatów. W tym celu zaleca zapoznanie się z wykresem słupkowym oraz grafiką interaktywną. Po tym zadaniu nauczyciel zbiera od uczniów wnioski dotyczące zróżnicowania wskaźnika feminizacji i zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli.
Uwaga! Jeżeli dostępne są nowsze dane (np. w BDL GUS), nauczyciel może dodatkowo poprosić uczniów o pobranie tych danych i porównanie ich z tymi zaprezentowanymi w materiale.
Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie kilku ćwiczeń z e‑materiału (w miarę możliwości czasowych). Wyświetla je na tablicy interaktywnej, a chętni uczniowie podchodzą i rozwiązują je.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy – nauczyciel zadaje uczniom pytanie, czego się dziś nauczyli. Chętni uczniowie odpowiadają na nie.
Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów i przypomina cele zajęć.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Projekt pt. ,, Struktura ludności wg płci w powiecie”. Nauczyciel każdemu z uczniów przydziela powiat. Zadaniem ucznia jest stworzenie piramidy ludności wg płci. Piramida może przybrać dowolną formę graficzną.
Zadanie pracy domowej w postaci wykonania ćwiczeń zawartych w e‑materiale.
Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended‑learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika może zostać wyświetlona w fazie realizacyjnej na tablicy interaktywnej (jeżeli uczniowie nie mają dostępu do tabletów lub komputerów). Uczeń może również skorzystać z niej samodzielnie, przygotowując projekt w ramach pracy domowej.