Dla nauczyciela
SCENARIUSZ ZAJĘĆ
Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Czynniki przyrodnicze i społeczno‑ekonomiczne warunkujące rozwój różnych rodzajów transportu
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
XII. Usługi: zróżnicowanie sektora usług, rola usług komunikacyjnych, edukacyjnych, finansowych i turystycznych oraz wymiany towarowej w rozwoju społeczno‑gospodarczym, rodzaje transportu, atrakcyjność regionów turystycznych świata. Uczeń:
4) przedstawia zalety i wady różnych rodzajów transportu oraz charakteryzuje uwarunkowania ich rozwoju w wybranych państwach świata, w tym w Polsce.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
podaje przykłady mierników określających stopień rozwoju transportu,
klasyfikuje i charakteryzuje czynniki rozwoju transportu,
Strategie: odwrócona klasa
Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, odgrywanie ról
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach (lub grupach), praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub/i tablety z dostępem do internetu), mapa świata, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Bibliografia:
Berezowski S., Zarys geografii komunikacji, PWN, Warszawa 1975
Fierla I. (red.), Geografia gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2005
Wrona J., (red.), Podstawy geografii ekonomicznej, PWE, Warszawa 2006
PRZEBIEG LEKCJI
Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi o przygotowanie informacji na temat czynników rozwoju transportu oraz działań mających na celu pokonywanie przeszkód przyrodniczych w rozwoju sieci transportowej. Zaleca by zapoznać się z niniejszym e‑materiałem, literaturą zamieszczoną powyżej oraz innymi źródłami informacji geograficznej.
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy, sprawdzenie obecności).
Sprawdzenie zadania domowego.
Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat rodzajów transportu.
Przedstawienie celów lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel rozpoczyna burzę mózgów na temat wskaźników określających poziom rozwoju transportu. Zbiera pomysły od chętnych uczniów i zapisuje na tablicy. Może posiłkować się e‑materiałem.
W kolejnej części lekcji nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Jedna grupa wciela się w rolę ekspertów do spraw czynników przyrodniczych rozwoju transportu oraz sposobów radzenia sobie z przeszkodami przyrodniczymi w rozwoju sieci transportowej, a druga – do spraw czynników pozaprzyrodniczych rozwoju transportu. Grupy te siadają naprzeciwko siebie.
Nauczyciel staje się przewodniczącym dyskusji, każda z grup omawia szczegółowo swoje zagadnienie. Udziela on głosu obu grupom naprzemiennie. Za każdym razem grupa przeciwna może zadać jedno pytanie grupie odpowiedzialnej za omówienie danego zagadnienia. W razie potrzeby nauczyciel weryfikuje odpowiedzi uczniów.
Schemat jednej części dyskusji może wyglądać następująco:
Nauczyciel rozpoczyna dyskusję i prosi grupę 1 o wybór jednego czynnika przyrodniczego i omówienie go.
Grupa 1 wykonuje to zadanie.
Grupa 2 zadaje jej jedno pytanie pomocnicze.
Grupa 1 odpowiada na nie (ewentualnie nauczyciel może dodać inne informacje).
Następnie nauczyciel prosi grupę 2 o wybór jednego czynnika pozaprzyrodniczego i omówienie go.
Grupa 2 wykonuje to polecenie.
Grupa 1 zadaje jej jedno pytanie.
Grupa 2 odpowiada na nie (ewentualnie nauczyciel może dodać inne informacje).
Schemat powyższy powtarza się w przypadku pozostałych zagadnień.
Uwaga – nauczyciel może także zastosować inny schemat – na przykład w pierwszej kolejności udzielić głosu grupie 1 i pozwolić, aby omówiła wszystkie czynniki przyrodnicze, następnie analogicznie postąpić w przypadku grupy 2.
W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka wybranych z nich.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.
Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Zadanie pracy domowej w postaci wykonania ćwiczeń zawartych w e‑materiale.
Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended‑learning).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
W podsumowującej części lekcji nauczyciel może poprosić uczniów o wymienienie przyrodniczych i pozaprzyrodniczych warunków rozwoju różnych rodzajów transportu. Następnie porównuje przykłady z tymi, które są podane na grafice interaktywnej.