Autor: Anna Juwan

Temat: Transkrypcja eukariotyczna – etapy i przebieg

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz przebieg pierwszego etapu ekspresji genu – transkrypcji.

• Opiszesz rodzaje polimeraz RNA katalizujących przebieg transkrypcji.

• Wyjaśnisz rolę polimerazy RNA w procesie transkrypcji u eukariontów.

• Przeprowadzisz symulację transkrypcji eukariotycznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• praca z filmem;

• mapa myśli;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru A3, flamastry.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Uczniowie z pomocą nauczyciela formułują cele lekcji oraz określają kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prosi uczniów, by na podstawie tekstu, z którym zapoznali się przed lekcją, spróbowali odpowiedzieć na pytanie zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału: „Jak przebiega pierwszy etap ekspresji informacji genetycznej?”. Uczniowie swobodnie się wypowiadają.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując indywidualnie, wykonali polecenie nr 1 („Przeanalizuj symulację interaktywną ilustrującą proces transkrypcji u eukariontów, a następnie scharakteryzuj funkcje polimerazy RNA”) oraz polecenie nr 2 („Wyjaśnij, jakie funkcje pełnią czynniki transkrypcyjne w procesie transkrypcji”). Następnie uczniowie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Wybrane osoby przedstawiają rozwiązania swojego zespołu na forum klasy.

2. Praca z drugim multimedium („Film”). Nauczyciel wyświetla film. Następnie uczniowie w parach wykonują polecenie nr 2: „Wyjaśnij, w jaki sposób poliadenylacja RNA jest sprzężona z procesem transkrypcji” i konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów. Po wyznaczonym czasie wybrane grupy odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi.

3. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy, rozdaje każdej grupie arkusz papieru formatu A3. Uczniowie w grupach wykonują mapę myśli, wpisując hasła, rysunki i opisy dotyczące przeczytanego materiału. Uczniowie prezentują swoje mapy myśli. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w multimediach układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską parę.

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Film”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Treści w sekcji „Symulacja interaktywna” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.