Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Fabryka białek
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Przedstawisz budowę białek, uwzględniając wiązania peptydowe.
Przedstawisz budowę wybranych peptydów.
Stworzysz wybrane peptydy w grze edukacyjnej.
Wskażesz rybosomy jako organelle komórkowe przeprowadzające translację.
Omówisz etapy biosyntezy białek.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
mapa myśli;
gra dydaktyczna;
grupy ekspertów.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu;
komputery z dostępem do internetu dla uczniów.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.
Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel inicjuje rozmowę na podstawie pytania zawartego we wprowadzeniu: „Jak przebiega synteza białek i z jakich etapów składa się ten proces?”.
Faza realizacyjna:
Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każda z grup opracowuje jedno zagadnienie na podstawie informacji zawartych w e‑materiale:
– grupa I – aktywacja aminokwasów;
– grupa II – inicjacja;
– grupa III – elongacja;
– grupa IV – terminacja.
Po opracowaniu zagadnień przez każdą z grup nauczyciel miesza zespoły tak, aby w każdej z nowych grup było przynajmniej dwóch przedstawicieli ze starej grupy. Każdy z uczniów przedstawia kolegom partię materiału, którą opracował wcześniej (następuje moment właściwego nauczania).
Nauczyciel prosi o wypisanie na małych kartkach pojęć, jakie uczniowie zapamiętali na dany temat. Grupy porządkują kartki w zbiory, wyszukując połączenia pomiędzy zapisanymi pojęciami. Grupy przyklejają kartki na arkuszu papieru A1, łączą strzałkami, rysują linie i dopisują nowe hasła, tworząc mapę myśli.
Przedstawiciele grup omawiają swoje mapy myśli. Nauczyciel weryfikuje informacje, w razie potrzeby uzupełnia.Praca z multimedium („Gra edukacyjna”). Uczniowie wykonują indywidualnie polecenie nr 1, w którym mają za zadanie stworzyć w zamieszczonej grze trzy peptydy, wybierając dwa lub trzy spośród podanych aminokwasów. Wskazane osoby przedstawiają swoje rozwiązania na forum klasy.
Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, jak powstaje wiązanie pomiędzy aminokwasami w peptydzie). Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie przyporządkować poszczególne procesy do etapu translacji, podczas którego zachodzą) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 4 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 3 oraz 5 z sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Treści w sekcji „Gra edukacyjna” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.