Dla nauczyciela

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Dandyzm

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, Dziadów cz. II oraz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Zemsty Aleksandra Fredry, Balladyny Juliusza Słowackiego;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
6) odczytuje poglądy filozoficzne zawarte w różnorodnych dziełach;

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przedstawia etymologię słowa dandyzm i jego główne cechy;

  • wskazuje miejsca rozwoju dandyzmu europejskiego i nazwiska przedstawicieli;

  • zestawia wizerunki dandysa z obrazów malarskich;

  • wyjaśnia, dlaczego dandyzm jest określany „gestem metafizycznym”.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa kierowana;

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • e‑podręcznik;

  • komputery z dostępem do internetu dla uczniów;

  • tablica interaktywna lub rzutnik.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Nauczyciel przed lekcją prosi uczniom, by przejrzeli dostępne magazyny modowe dla mężczyzn, by na podstawie zdjęć wypisali najważniejsze cechy stylu, a także reprezentowanej postawy. Sugeruje także, by uczniowie wyszukali interesujące wywiady z kreatorami mody.

Faza wprowadzająca

Uczniowie prezentują zebrane materiały i swoje notatki. Cały zespół klasowy sporządza listę cech mody współczesnego mężczyzny, które uczniowie wskazywali najczęściej. Nauczyciel pyta uczniów, czy moda może być także rodzajem idei? W następnym kroku uczniowie wypisują przymiotniki oddające te cechy, np.: elegancki, nonszalancki, zbuntowany.

Po ogólnoklasowej dyskusji nauczyciel informuje uczniów, że lekcja będzie poświęcona zjawisku dandyzmu, rozwijającego się w XIX wieku. Prezentuje „Wprowadzenie”, podaje cele lekcji i zapisuje temat na tablicy.

Faza realizacyjna

Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treścią „Przeczytaj”. Uczniowie skupiają swoją uwagę przede wszystkim na pochodzeniu terminu „dandyzm” oraz historii rozwoju tej postawy społecznej. Ponadto poznają przykłady polskich dandysów.

Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z dwuczęściowym wykładem prof. Michała Kuziaka na temat rozwoju dandyzmu i wykonują polecenia najpierw do pierwszej części poświęconej rozwojowi dandyzmu w dziewiętnastowiecznej Anglii,  a następnie do drugiej -  o dandyzmie we Francji, także dekadentyzmie. Polecenie 2 lub 3 w drugiej części wykładu może zostać polecone jako praca domowa, ale ważne jest, by zwrócić uwagę uczniów na ostatni akapit sekcji „Przeczytaj”.

Uczniowie podczas pracy z multimedium dokonują zestawienia obrazów malarskich prezentujących dandsysów. Ponadto w wybranych fragmentach literackich wskazują cechy dandysa, zarówno jego wyglądu jak i usposobienia. Zastanawiają się także nad tym, czy dobrane przez nich na początku lekcji przymiotniki pasują także do dziewiętnastowiecznego dandysa.

Faza podsumowująca

W fazie podsumowującej nauczyciel może przedstawić uczniom przykłady współczesnych dandysów, jednocześnie powracając do wniosków z fazy wprowadzającej. Propozycje:

  • Włoski współczesny dandys Massimiliano Mocchia di Coggiola – działacz społeczny, którego przeróżne kreacje można zobaczyć w mediach społecznościowych.

  • Nowojorski muzyk jazzowy Dandy Wellington.

  • Polski pisarz i tłumacz Jacek Dehnel.

Nauczyciel może prosić uczniów o zapoznanie się wizerunkiem tych współczesnych dandysów i zaproponować podsumowującą lekcję dyskusję. Uczniowie mogą zaproponować własne przykłady współczesnych dandysów i uzasadnić swoje wybory, posługując się definicją dandyzmu poznaną na lekcji.

Materiały dodatkowe:

  • Radosław Okulicz‑Kozaryn, Mała historia dandyzmu, Poznań 1995.

  • Rafał Księżyk, Wywracanie kultury. O dandysach, hipsterach i mutantach, Wołowiec 2018.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Film