Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Jak umiera Izolda – nawiązanie do średniowiecznego romansu w wierszu Haliny Poświatowskiej

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Lektura obowiązkowa

37) wybrane wiersze następujących poetów: Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, w tym wybrane wiersze z tomu Ocalenie oraz Traktat moralny (fragmenty), Tadeusz Różewicz, Miron Białoszewski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, w tym wybrane wiersze z tomów Pan Cogito oraz Raport z oblężonego miasta, Halina Poświatowska, Stanisław Barańczak, Marcin Świetlicki, Jan Polkowski, Wojciech Wencel;

Lektura uzupełniająca

3) Dzieje Tristana i Izoldy (fragmenty);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne:

Przypomnisz uniwersalne sensy utworu o Tristanie i Izoldzie.
Przeanalizujesz poetykę wiersza Haliny Poświatowskiej.
Porównasz Dzieje Tristana i Izoldy z wierszem Haliny Poświatowskiej.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat miłości zakazanej, tragicznej i nieszczęśliwej. Pyta o to, czy uczniowie znają przykłady takich historii. Młodzież opowiada o doświadczeniach życiowych oraz o bohaterach literackich i filmowych. Nauczyciel z uczniami wspólnie rozważa też, kiedy miłość przyczynia się do utraty sensu życia, zagubienia się.
Nauczyciel zapisuje na tablicy sformułowania:
- Niepewność: Warto kochać?
- Pewność: Warto kochać!
Uczniowie wybierają sformułowanie i uzasadniają swoje stanowisko. Posługują się słownictwem adekwatnym do myśli zawartej w pytaniu (Warto kochać?) lub wykrzyknieniu (Warto kochać!).
Nauczyciel wyświetla temat lekcji i udostępnia uczniom e‑materiał. Uczniowie zapoznają się z „Wprowadzeniem” i sekcją „Przeczytaj”. Nauczyciel omawia cele lekcji i ustala z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

Uczniowie przechodzą do sekcji „Audiobook”. Nauczyciel odtwarza nagranie. Następnie uczniowie dobierają się w pary i wykonują polecenia 1 i 2. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani przedstawiciele dwójek prezentują odpowiedzi.
Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”. Dzielą się na dwie grupy. Każdy zespół wykonuje ćwiczenia od 1 do 7. Drużyna, która zrobi to szybciej, przedstawia odpowiedzi. Jeśli wszystkie są poprawne, nauczyciel może ocenić pracę zespołu.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności
Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące:
Jakie są uniwersalne sensy zawarte w utworze Tristan i Izolda?
O czym jest wiersz Haliny Poświatowskiej omawiany podczas zajęć?
W jaki sposób wiersz Haliny Poświatowskiej nawiązuje do historii Tristana i Izoldy?

Praca domowa:

Dla chętnych: Przeczytaj Maladie i inne opowiadania Andrzeja Sapkowskiego i napisz streszczenie tekstu. Zwróć uwagę na to, które z elementów średniowiecznego romansu zostały wykorzystane przez współczesnego pisarza w opowiadaniu. Zastanów się nad kreacją głównych bohaterów, nad ich uczuciami i emocjami.
Napisz krótką, trzyzdaniową notatkę syntetyzującą na temat wymowy wiersza Haliny Poświatowskiej. Uwzględnij tematykę, stylistykę i świat przedstawiony wiersza.

Materiały pomocnicze:

Andrzej Sapkowski, Maladie i inne opowiadania, Warszawa 2012.
Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Jacques Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1995.

Wskazówki metodyczne

Tekst Maladie i inne opowiadania może posłużyć jako punkt wyjścia do dyskusji na temat wpływu poprzednich epok na twórczość współczesnych autorów (zajęcia dodatkowe).
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się