Scenariusz zajęć

IV etap edukacyjny, język polski, zakres podstawowy

Temat: Dlaczego dziwią i śmieszą nas te reklamy? – o zmianach historycznych polszczyzny

Treści kształcenia:

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

2. Analiza. Uczeń:

3) analizując teksty dawne, dostrzega różnice językowe (fonetyczne, leksykalne) wynikające ze zmian historycznych.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Redaguje różne rodzaje wypowiedzi,

• Dostrzega zmiany historyczne polszczyzny,

• Wyszukuje różnice wynikające ze zmian historycznych języka,

• Formułuje wnioski.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Prezentuje kreatywne nastawienie do analizy tekstów dawnych,

• Analizuje tekst pod kątem przemian fonetycznych i leksykalnych,

• Porównuje własne zdanie z opinią interlokutorów.

Kompetencje kluczowe:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym,

• Umiejętność uczenia się,

• Kompetencje społeczne i obywatelskie.

Środki dydaktyczne:

• Kartki i kolorowe flamastry,

• Słowniki języka polskiego,

• Sprzęt multimedialny: komputer, ewentualnie podłączony do telewizora projektor multimedialny/tablica interaktywna,

• Zasób multimedialny: film „Historia języka ukryta w reklamie”.

Metody nauczania:

• Problemowe: rozmowa kierowana, metoda „kuli śnieżnej”,

• Praktyczna: ćwiczenia redakcyjne,

• Podająca: wykład,

• Eksponujące: film, prezentacja.

Formy pracy:

• Zbiorowa,

• Grupowa zróżnicowana.

Przebieg zajęć:

Etap przygotowawczy

Kilka dni wcześniej nauczyciel poprosił uczniów o przygotowanie zadania domowego. Mieli oni zredagować zwięzły referat na temat: „Zmiany fonetyczne i fleksyjne w języku polskim”. Istotne jest, aby referat był zrozumiały dla innych i opierał się na własnych doświadczeniach ucznia.

Etap wstępny

Prowadzący prosi, aby uczniowie przypomnieli sobie dwa pojęcia: „fonetyka” i „leksyka”. Jeśli istnieje taka konieczność, proponuje skorzystanie ze słownika języka polskiego. Po krótkim zastanowieniu i wyborze najistotniejszych elementów określających fonetykę i leksykę uczniowie formułują własne definicje pojęć i zapisują je w zeszytach. Chętni odczytują sporządzone opisy. W dalszej kolejności nauczyciel prosi jedną osobę o odczytanie referatu na temat zmian fonetycznych i fleksyjnych w języku polskim. Uczniowie słuchający wykładu notują najważniejsze informacje wraz z przykładami.

Etap realizacji

Klasa zostaje podzielona na grupy. Każda z nich ma napisać reklamę billboardową: pierwsza grupa – sprzętu muzycznego, druga – aparatu telefonicznego, trzecia – odzieży projektanta mody, czwarta – maszynki do golenia.

Po upływie wyznaczonego czasu „łącznicy” grupowi wymieniają się reklamami w taki sposób, aby każdy zespół mógł zobaczyć i przeczytać efekt pracy kolegów i koleżanek (metoda „kuli śnieżnej”).

Następnie nauczyciel uruchamia projekcję filmową (zasób multimedialny). Film, odwołując się do historii reklamy, przedstawia przykłady komunikatów sprzed kilkudziesięciu lat i wskazuje przy tym zmiany, jakie zaszły w języku. Zadaniem uczniów (pracujących w wyznaczonych wcześniej grupach) jest zastanowienie się, dlaczego te reklamy współcześnie dziwią lub śmieszą, oraz wskazanie leksykalnych i ewentualnie fonetycznych reliktów przeszłości językowej. Później liderzy grupowi, na forum klasy, referują wnioski, do jakich doszli drogą wymiany doświadczeń i wiedzy.

Prowadzący zajęcia prosi uczniów, aby każdy z nich zastanowił się i zapisał, czego się dowiedział podczas lekcji, oraz zanotował wnioski dotyczące zmian w polszczyźnie. Zachęca, aby odwołali się do stworzonych przez siebie reklam. Chętni uczniowie odczytują notatki.

Etap końcowy

Nauczyciel podsumowuje pracę w grupach i wyznacza zadanie domowe. Polega ono na utrwaleniu wiadomości o przemianach fonetycznych i leksykalnych języka polskiego oraz odnalezieniu w literaturze przejawów nieprzypadkowych anachronizmów leksykalnych.

R1Pf7KpDcRqn3