Wstęp

Terminem HolocaustHolocaustHolocaust określa się całkowitą zagładę Żydów dokonaną przez hitlerowców. Inny termin to Shoah lub Zagłada. W Generalnym GubernatorstwieGG, Generalne GubernatorstwoGeneralnym Gubernatorstwie i na ziemiach włączonych do
III Rzeszy już w 1940 roku rozpoczęła się akcja tworzenia gettGettogett. Getta to wyłączone części miast, do których przenoszono Żydów i których nie mogli oni opuszczać. Musieli też nosić charakterystyczny znak – żółtą gwiazdę Dawida.

Największe getto znajdowało się w Warszawie. Znalazło się w nim 450 tysięcy Żydów. Po ataku Hitlera na ZSRS kolejne powstawały na ziemiach, które dotąd obejmowała okupacja sowiecka (Wilno, Grodno, Lwów). Żydzi w gettach byli zmuszani do niewolniczej pracy - zyski z niej czerpali Niemcy.

Kolejnym etapem zagłady Żydów była likwidacja getta w Warszawie. Żydzi, zdając sobie sprawę z czekającej ich śmierci, 19 kwietnia 1943 roku wywołali powstanie. W połowie maja żydowska dzielnica w Warszawie przestała istnieć. Jej mieszkańcy w większości zginęli. Pierwszy obóz zagłady Żydów powstał w Chełmnie nad Nerem. Kolejne w Auschwitz‑BirkenauAuschwitz‑BirkenauAuschwitz‑Birkenau, Majdanku, Treblince, Sobiborze, Bełżcu. Jak obliczają historycy, w obozach koncentracyjnychobozy koncentracyjneobozach koncentracyjnych i gettach oraz w wyniku rozstrzelań zginęło od 5 do 6 milionów Żydów.

RsXlAVKCZff8h1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Nauczysz się
  1. przedstawiać założenia Festiwalu Warszawa Singera;

  2. opisywać życie w sztetlach;

  3. wyjaśniać problem zagłady narodu żydowskiego.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  1. odpowiada na pytania postawione do tekstu źródłowego, planu, mapy, ilustracji;

  2. pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje i porządkuje;

  3. wyjaśnia związki przyczynowo‑skutkowe;

  4. tworzy krótką wypowiedź korzystając z zadanego źródła historycznego;

  5. sytuuje w czasie zjawiska historyczne; porównuje pozyskane informacje.

mcb74e85073e0f047_1502093859156_0

DLACZEGO NIE MA ŻYDOWSKICH MIASTECZEK - audiobook

Rozdziały audiobooka:

  1. „Warszawa Singera”

  2. Życie w sztetlach

  3. Holocaust

1
Uwaga!

Notatka dla prowadzącego:

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak wdrożyć materiały multimedialne w tok lekcji.

R1IWRua5XGg0j1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Żydzi do II wojny światowej byli mniejszością narodową w Rzeczypospolitej. Odsłuchując nagranie, zwróć uwagę na sposób, w jaki dziś się ich upamiętnia.

Rm433QL4RoyeI1
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Wyobraź sobie, że jest rok 1978, a ty znajdujesz się w Nowym Jorku. Na ulicy spotykasz Izaaka Singera. Przeprowadź z nim wywiad.

Polecenie 2

Jesteś mieszkańcem sztetlu. Opisz życie w nim.

Polecenie 3

CzyHolocaustHolocaustHolocaust był „ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej„ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej”? Uzasadnij odpowiedź.

mcb74e85073e0f047_1502093867461_0

Podsumowanie

1. Przed wojną w Polsce mieszkało kilka milionów Żydów.

2. Większość z nich mieszkała w małych miasteczkach – sztetlachsztetlsztetlach. Były to ich małe ojczyzny.

3. Jednym z najwybitniejszych polskich Żydów był Isaak Singer.

4. Dla uczczenia jego pamięci w Warszawie odbywa się Festiwal Warszawa Singera.

5. W Niemczech, po zdobyciu władzy przez Hitlera, rozpoczęto realizację polityki rasistowskiej i antysemickiej.

6. W trakcie II wojny światowej na ziemiach polskich zostały utworzone getta, a następnie niemieckie obozy koncentracyjne.obozy koncentracyjneobozy koncentracyjne. Największym z nich był Auschwitz‑Birkenau.

7. Do tych obozów zostali zwiezieni Żydzi z Europy podbitej przez Niemcy nazistowskie.

8. Na ziemiach polskich zginęło 5‑6 milionów Żydów.

R1B6eKBvr8hve1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

PRACA DOMOWA

Praca domowa
Polecenie 4.1

Poszukaj informacji na temat tego, czy w Twojej okolicy znajdują się pamiątki po ludności żydowskiej. Przedstaw te informacje w dowolnej formie, np. w formie opisu, zdjęć, itp.

mcb74e85073e0f047_1503905579466_0

Zadania

Ćwiczenie 1
R1ZIb7egXIWok1
Na ekranie pokazane jest w ramce Ćwiczenie 1 zatytułowane „Warszawa Singera.”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Uzupełnij luki w tekście wykorzystując podane słowa.”. Poniżej polecenia w umieszczono pięć różnych zdań zawierających różne informacje dotyczące Isaaca Singera. Informacje są niepełne. W tekście znajdują się puste okienka, które należy wypełnić wyrażeniami. Wyrażenia, którymi należy wypełnić luki w tekście umieszczone są w ramkach poniżej tekstu ćwiczenia. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1QI22DPXy7AI1
Na ekranie pokazane jest w ramce. Ćwiczenie 2 zatytułowane „Życie w sztetlach”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: ” Które zdanie jest prawdziwe, a które fałszywe? Zaznacz odpowiednie pola.?”. Poniżej polecenia w sześciu oddzielonych linijkach umieszczone zostały różne informacje dotyczące realiów życia w sztetlach. Należy zaznaczyć, które z nich są prawdzie, a które nie. Po prawej stronie w każdej linijce są okienka wyboru „Prawda” i „Fałsz”.W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
RvMgKGyI04ODZ1
Na ekranie pokazane jest w ramce Ćwiczenie 3 zatytułowane „Holocaust.”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Odpowiedz na pytania.”. Poniżej polecenia pięć pytań dotyczących Holocaustu. Pod każdym pytaniem znajduje się puste okienko, w którym należy umieścić prawidłową odpowiedź. Bank odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłowe znajduje się w ramkach poniżej tekstu ćwiczenia. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz ”Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania zadania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
mcb74e85073e0f047_1515415916812_0

Słowniczek

Antysemityzm
Antysemityzm

postawa niechęci, a nawet wrogości wobec Żydów i osób żydowskiego pochodzenia.

Auschwitz‑Birkenau
Auschwitz‑Birkenau

zespół niemieckich obozów koncentracyjnych i obozu zagłady utworzonych na terenie Oświęcimia i Brzezinki oraz innych pobliskich miejscowości. Istniał w latach 1941‑1945. Jedyny obóz znajdujący się na liście UNESCO. W 1947 roku Auschwitz‑Birkenau stał się muzeum, którego zadaniem jest dokumentowanie zbrodni niemieckich.

Getto
Getto

wydzielona część miasta, przeznaczona dla Żydów. W państwach okupowanych przez III Rzeszę Niemcy tworzyli zamknięte (często ogrodzone murami) getta. Utworzenie gett było pierwszym etapem Zagłady Żydów. Żydzi zostali poddani jeszcze straszniejszemu terrorowi niż pozostała część społeczeństwa polskiego. Niemcy stopniowo likwidowali getta w mniejszych miejscowościach, a ich mieszkańców przewozili do większych miast. W warszawskim getcie mieszkało około pół miliona Żydów.

GG, Generalne Gubernatorstwo
GG, Generalne Gubernatorstwo

jednostka administracyjno‑terytorialna utworzona na podstawie dekretu Adolfa Hitlera z 12 października 1939, obejmująca część okupowanego przez wojska niemieckie terytorium II Rzeczypospolitej, która nie została wcielona bezpośrednio do III Rzeszy; Generalna Gubernia.

źródło: sjp.pl

Holocaust
Holocaust

terminem tym określa się zagładę 6 milionów Żydów, dokonaną podczas II wojny światowej. Proces ten rozpoczął się w połowie 1941 roku i trwał do końca wojny. Synonimem Holocaustu używanym przez część Żydów jest słowo „Szoah” (po hebrajsku „całkowita Zagłada”).

Jidysz
Jidysz

język Żydów aszkenazyjskich, czyli Żydów zamieszkujących Europę Środkowo‑Wschodnią i częściowo zachodnią. Obecnie na świecie językiem tym posługuje się od 3 do 4 milionów Żydów.

Kraj Warty, niem. Reichsgau Wartheland lub Warthegau
Kraj Warty, niem. Reichsgau Wartheland lub Warthegau

część ziem zachodniej Polski 1939–45 włączonych do III Rzeszy (województwa: wielkopol., część pomor., łódz. i warsz.).

źródło: encyklopedia PWN

Obozy koncentracyjne
Obozy koncentracyjne

terminem tym zwykle określa się miejsce koncentracji ludzi w celu ich eksterminacji, której głównym narzędziem był głód połączony z wysiłkiem fizycznym.

Obozy zagłady
Obozy zagłady

terminem tym zwykle określa się miejsce koncentracji ludzi w celu ich masowej zagłady.  Służą temu specjalnie skonstruowane narzędzia służące do zabijania, np. komory gazowe, oraz krematoria służące do likwidacji ciał ofiar. W przeciwieństwie do obozów koncentracyjnych ludność przywożona do obozów zagłady uśmiercana była natychmiastowo.

„Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”
„Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”

decyzje dotyczące szczegółów technicznych akcji eksterminacji Żydów zostały podjęte podczas konferencji w Wannsee 20 stycznia 1942 roku. W tym celu zostały utworzone obozy koncentracyjne.

Synagoga
Synagoga

inaczej bóżnica, żydowski dom modlitwy, a także miejsce zebrań członków gminy żydowskiej.

Sztetl
Sztetl

małe miasteczko, w którym dominującą narodowością są Żydzi (stanowią 70‑80% mieszkańców). Zachowują oni tradycyjną obyczajowość żydowską. W sztetlach powstał charakterystyczny wzorzec życia pobożnych Żydów, oparty na Torze i Talmudzie. Nazwa ta dotyczy przede wszystkim małych żydowskich miasteczek dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Kultura sztetli zniknęła wraz z nadejściem Holocaustu.