To nie żarty: śmiech jest zdrowy! Dzięki niemu zmniejsza się napięcie mięśni i poprawia samopoczucie. Organizm produkuje wtedy hormony szczęścia, czyli endorfiny. Śmiejmy się więc!
Przeczytaj poniższy tekst i zapisz, co to za forma wypowiedzi.
Pani na lekcji polskiego pyta Grzesia:
– Powiedz mi, kim byli: Brzechwa, Sienkiewicz, Krasicki?
– Nie wiem. A czy pani wie, kim są: Bunio, Rycho, Duś?
– Nie wiem – odpowiada nauczycielka.
– To co mnie pani swoją bandą straszy?
Napisz, co wywołuje śmiech w żarcie o Grzesiu? Czy to zasługa postaci, ich języka, a może sytuacji? Jakie dwa światy spotkały się w tym tekście?
Wybierz i zapisz synonimy, czyli wyrazy, które mają podobne znaczenia. W razie wątpliwości sprawdź znaczenie wybranych słów w słowniku języka polskiego.
tragedia
dowcip
anegdota
historia
rozmowa
żart
flirt
kawał
baśń
figiel
dykteryjka
Dlaczego śmiejemy się z dowcipów?To pytanie to jakiś żart? Przecież wiadomo: śmiejemy się z dowcipów, bo są śmieszne. I już. No dobrze, ale co to znaczy – śmieszne? Co i dlaczego nas śmieszy? KlownKlown w cyrku? Człowiek, który biega po mieście w kaloszach i zarzuca wędkę na środku ulicy? A może rozpięty rozporek, o którym nie wie właściciel spodni? Albo głupota blondynek i mieszkańców Wąchocka?
Ba, śmieszne jest też to, że w ogóle się śmiejemy, nie myśląc, dlaczego to robimy. Ktoś powie lub zrobi coś zabawnego albo niespodziewanego i zanim się zorientujemy, już pękamy ze śmiechu i wydajemy z siebie te dziwne odgłosy, które w komiksach są zapisywane jako: 'cha, cha!'.
Ale też nie wszyscy śmieją się z tego samego. Mężczyzn często śmieszy coś, co dla kobiet zupełnie nie jest zabawne, a kobiety bawi coś innego niż mężczyzn. Bywa, że gdy jedna osoba pokłada się ze śmiechu, druga siedzi obok ze znudzoną miną i myśli: 'I co w tym jest śmiesznego?'. No właśnie: co w tym śmiesznego? […]
Dowcip, jeśli jest dobry, wzbudza śmiech. Ale śmiejemy się też z dowcipów niemiłych albo wręcz złośliwych. I to często mocniej niż z dobrych.
A co to jest dowcip złośliwy? Na przykład taki, przy którym mamy wyrzuty sumienia, że się śmiejemy, ponieważ jest grubiański albo wyśmiewa mniejszości […]. Taki, który przekracza granice dobrego smaku. I często ma on lepszy odbiór niż dobry, przyzwoity żart. A więc również zły żart może być udany albo śmieszny.
Cała sztuka z dowcipami polega na tym, że świadomie miesza się ze sobą zupełnie różne rzeczy. Słowa mają często tyle znaczeń, ile jest kondygnacjikondygnacji w wielopiętrowym domu. Myślimy, że jesteśmy na szóstym piętrze, aż tu nagle usuwa nam się podłoga spod nóg i znajdujemy się dwa piętra niżej – i śmiejąc się, spadamy na tyłek.
Jedno przynajmniej wiemy już na pewno – jeśli coś jest długo tłumaczone, zaczyna nas nudzić. Tak jak na nudnych lekcjach w szkole. A z żartem musi być odwrotnie. Dlatego właśnie lubimy żarty. Dowcip nie może być nudny […]. Jest krótkim opowiadaniem z zakończeniem, które ma słuchacza zaskoczyć, bo niespodziewanie łączy sprawy, które właściwie do siebie nie pasują. Takie zakończenie to puenta. […]
Każdą puentę można zepsuć. Na przykład: 'Mamo, ale ja nie chcę jeść mojego braciszka'. 'Cicho, wszystko, co jest na stole, musi zostać zjedzone'. Co w tym śmiesznego? Najwyżej głupia mina opowiadającego, który się dziwi, dlaczego nikt się z tego nie śmieje. […]
Dobrze opowiedziany dowcip musi mieć jakąś śmieszną niespodziankę. Ten o braciszku należy opowiedzieć tak: 'Mamo, ale ja nie lubię mojego braciszka'. 'Cicho, wszystko, co jest na stole, musi zostać zjedzone'. Teraz jest śmieszny, nieprawda? To opowiadający tak go zmienił, że trudno się było nawet domyślić, co było w nim śmiesznego. 'Spalić' dowcip można również, zadając nieodpowiednie pytanie: 'Znasz ten kawał o mieszkańcach Wąchocka, którzy nie mogą wchodzić na wieżę telewizyjną, bo zawsze chcą karmić helikopter?'. Cóż, teraz słuchacz go zna.
Ludzie, którzy dobrze opowiadają dowcipy, zachowują powagę i kamienny wyraz twarzy. Najlepsi komicy przedstawiają z poważną miną najśmieszniejsze rzeczy. […] Kto ciągle chichocze, nie ma zaufania do swojego daru przekazywania śmiesznych dykteryjek i próbuje innych tylko zarazić swoim błazeństwem.
Na koniec jeszcze jeden sprawdzony sposób na spalenie dowcipu: słuchaczy najłatwiej zdenerwować, zapominając puentę.
Przeczytaj tekst Dlaczego śmiejemy się z dowcipów i zapisz, co jest jego tematem.
Ulrich JanssenUlrich Janssen (ur. 1959) i Ulla SteuernagelUlla Steuernagel (ur. 1954) – niemieccy dziennikarze i popularyzatorzy nauki. Z ich inicjatywy w 2002 roku powstał pierwszy na świecie Uniwersytet Dziecięcy, czyli seria wykładów i ćwiczeń dla dzieci, prowadzonych na wyższych uczelniach. W Polsce pierwsze takie przedsięwzięcie podjęto w 2007 roku w Krakowie.
Na podstawie przeczytanego tekstu powiedz, czym jest dowcip. Zapisz krótką definicję tego pojęcia.
Co znaczy słowo 'puenta'?
Przepisz do zeszytu wyjaśnienie zawarte w tekście.
Wyszukaj definicję tego słowa w słowniku języka polskiego i porównaj z wyjaśnieniem w tekście.
Czy żart opisany na początku lekcji ma cechy dobrego dowcipu? Uzasadnij swoje zdanie.
Znajdź w tekście określenia dotyczące dowcipów. Dokończ poniższe zdanie, używając odpowiedniej formy przymiotnika.
Dowcipy mogą być dobre…
Wyszukaj w tekście odpowiedzi na podane pytania i zapisz je poniżej:
Jacy ludzie dobrze opowiadają dowcipy? Znasz takie osoby?
Co to znaczy, że dowcip został spalony?
Jak ludzie reagują na dowcipy? Czy wszyscy tak samo?
Pogrupuj wyrazy.
żartobliwie, żartowniś, dowcipny, dowcipnie, dowcipkować, żartować, dowcipniś, żartobliwy
Żart | |
---|---|
Dowcip |
Zapisz poniżej, która z wymienionych nazw jest odpowiednia dla grup wyrazów powstałych w poprzednim ćwiczeniu:
związki frazeologiczne
wyrazy bliskoznaczne
rodzina wyrazów
wyrazy przeciwstawne
Przyporządkuj powiedzenia do ich znaczeń.
Wyśmiewać się z kogoś., Potraktować coś w sposób mało poważny, żartobliwy, zmienić sens., Proszę nie żartować, proszę mówić prawdę., Z nim trzeba się liczyć., To nie błahostka, nie drobiazg, to sprawa poważna., Ktoś lubi żartować, płatać figle., Naprawdę, na serio.
Wolne żarty! | |
To nie żarty! | |
Nie na żarty. | |
Obrócić coś w żart. | |
Stroić sobie z kogoś żarty. | |
Z nim nie ma żartów. | |
Żarty się kogoś trzymają. |
Napisz krótkie opowiadanie zawierające komiczną treść. Pamiętaj, że:
dobry dowcip powinien wzbudzać śmiech,
nie powinien przekraczać granic dobrego smaku,
zakończenie powinno zaskoczyć słuchacza.
Zaprezentuj swoje żartobliwe opowiadania na forum klasy, pamiętając o zachowaniu powagi oraz o tym, żeby dowcipu nie spalić. Pamiętaj o tym, aby twój dowcip nie przekraczał granic dobrego smaku i miał zaskakującą puentę. Po wysłuchaniu dowcipów koleżanek i kolegów zapisz swoje uwagi.
Obejrzyj fotografie. Wybierz tę, która podoba ci się najbardziej. Wymyśl do niej dowcipny podpis lub ułóż dialog między sportretowanymi na niej postaciami. Zapisz propozycje tutaj lub w zeszycie.
Wymyśl dowcip z małym i dużym lwem.