Do czego potrzebny jest tytuł?
Scenariusz zajęć
II etap edukacyjny, język polski
Temat: Do czego potrzebny jest tytuł?
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystywanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:
10) dostrzega relacje między częściami składowymi wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapity).
Cele operacyjne:
Uczeń:
Redaguje różne typy wypowiedzi ustnych i pisemnych, wyróżniając w nich trójdzielną kompozycję,
Dba o układ graficzny wypowiedzi, stosując akapity,
Nadaje wypowiedzi intrygujący tytuł,
Przygotowuje scenki dramowe.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
Prezentuje kreatywne nastawienie do części składowych wypowiedzi,
Analizuje tekst pod kątem wskazania: tytułu, wstępu, rozwinięcia, zakończenia i akapitów,
Porównuje własne zdanie z opinią interlokutorów.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Umiejętność uczenia się,
Kompetencje społeczne i obywatelskie.
Środki dydaktyczne:
Kartki, flamastry,
Sprzęt multimedialny (komputer, ewentualnie podłączony do telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna),
Zasób multimedialny: film „Skąd wziął się tytuł?”.
Metody nauczania:
Problemowa: rozmowa kierowana,
Praktyczne: ćwiczenia redakcyjne, praca z tekstem,
Aktywizująca: drama (wejście w rolę, scenka improwizowana),
Eksponujące: film, prezentacja połączona z przeżyciem.
Formy pracy:
Zbiorowa,
Grupowa zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Na wcześniejszych zajęciach nauczyciel poleca uczniom napisanie krótkiego opowiadania pt. „Feralna sobota”.
Etap wstępny
Nauczyciel wita dzieci. Zapoznaje je z tematem zajęć oraz z celami lekcji. Prosi, by kilku chętnych uczniów przeczytało kolejno swoje opowiadania z pracy domowej. Po każdej prezentacji klasa wspierana przez prowadzącego zajęcia próbuje wyróżnić w usłyszanej historii wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Uczniowie powinni też wskazać postać głównego bohatera, a następnie zdecydować, które z opowiadań przedstawiło najbardziej „pechowy” dzień.
W kolejnym etapie zajęć nauczyciel zapowiada projekcję filmu. Prosi, by uczniowie zapisali: imię bohatera i tytuł spektaklu, o którym będzie mowa; zwrócili uwagę na konstrukcję wypowiedzi mówiącego i treść (głównie przykłady cech tytułu, wstępu, rozwinięcia, zakończenia). Po emisji filmu dzieci wymieniają uwagi, prowadzący zajęcia koryguje oraz uzupełnia ich spostrzeżenia. Zwraca uwagę na tytuł wypowiedzi lalki i zapytuje, czy mógłby brzmieć inaczej: jeśli tak, to jak na przykład? Krótko przypomina też (lub mogą to zrobić chętni uczniowie) główny wątek lektury „Emil ze Smalandii”. Pyta, czy tytuł powieści jest interesujący i dlaczego.
Etap realizacji
Uczniowie zostają podzieleni na trzyosobowe grupy. Każda z nich ma do dyspozycji jeden przedmiot, który znajduje się na ławce, np. ołówek, zeszyt, kredkę, gumkę. Zadanie zespołów polega na napisaniu zabawnego opowiadania, którego bohaterem będzie wybrany rekwizyt. Ołówek, zeszyt lub gumka mają zostać umieszczeni w określonym świecie przedstawionym, w wymyślonym czasie i miejscu akcji. Powinny przeżyć interesującą i zabawną historię.
Przed rozpoczęciem pracy zespołów nauczyciel przypomina o akapitach wyróżniających „nową myśl” i części kompozycyjne pracy. Prosi uczniów o nadanie opowiadaniu intrygującego tytułu, który może nawiązywać np. do motywu przewodniego tekstu, kluczowego zdarzenia, odwoływać się do miejsca akcji lub imion bohaterów.
Po kilkunastu minutach lider każdej grupy odczytuje tytuł przygotowanego opowiadania. Pozostali uczniowie próbują na jego podstawie odgadnąć, o czym jest historia, podają swoje skojarzenia i uzasadniają je. Następnie zespoły wymieniają się pracami w taki sposób, aby każda grupa otrzymała opowiadanie, którego nie współtworzyła. Uczniowie odczytują wypracowania kolegów, zaznaczając w tekście: głównego bohatera, tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie i akapity. Odpowiadają, czy wnioski z tytułu są słuszne w stosunku do faktycznej treści tekstu – nauczyciel powinien kierować rozmową dotyczącą zagadnienia tytułu, by dzieci mogły np. wybrać inny, mniej/bardziej odpowiedni, wskazać skojarzenia, zmienić go itp. Na koniec grupy przygotowują krótką inscenizację opowiadania, które podobało im się najbardziej, z udziałem rekwizytu, głównego bohatera historii.
Etap końcowy
Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że tym ćwiczeniem podjęli próbę stworzenia wypowiedzi pisemnej i ustnej poddanej określonym rygorom. Powinni teraz zapisać w zeszycie schemat konstrukcji wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie), zanotować, czym są akapity i kiedy powinny być stosowane. Na koniec dzieci odpowiadają na pytanie zawarte w temacie lekcji.
Dodatkowo:
Chętni uczniowie mogą w ramach pracy domowej napisać opowiadanie pt. „W rekwizytorni”, z zachowaniem omówionej na zajęciach konstrukcji wypowiedzi.
