Nadzór nad stosowaniem środków chemicznych w procesach wykończania wyrobów
MOD.14. Nadzorowanie procesów wytwarzania i wykończania wyrobów włókienniczych – technik włókiennik 311932
Dobór środków chemicznych do procesu bielenia
SYMULATOR
Symulator składa się z ćwiczeń, których celem jest przygotowanie procesu technologicznego bielenia wyrobu włókienniczego wykonanego z włókien naturalnych. Do wyboru w menu górnym są cztery rodzaje włókien. W menu górnym jest także przycisk służący do uruchomienia trybu pełnoekranowego.
Polecenie znajduje się w ramce pod menu górnym. Pod treścią polecenia jest przycisk uruchamiający nagranie lektorskie z treścią tożsamą z poleceniem.
Pod ramką z poleceniem znajduje się oś, która obrazuje etap procesu technologicznego. W ten sposób można śledzić postępy w procesie technologicznym bielenia wyrobu włókienniczego.
Po zaznaczeniu odpowiedzi należy kliknąć na przycisk „Dalej” umieszczony po prawej stronie osi postępu.
Pojawi się wtedy informacja zwrotna (tzw. feedback) - pozytywna lub negatywna, która równocześnie stanowi instrukcję dalszego postępowania.
Niezależnie od poprawności rozwiązania można odsłuchać treści informacji zwrotnej lub przejść do Bazy Wiedzy. W przypadku negatywnego feedbacku można rozwiązać ćwiczenie ponownie.
Przy odpowiedziach znajdują się tooltipy wyjaśniające zastosowane pojęcia.
W menu dolnym znajdują się następujące przyciski:
Instrukcja - zawiera podstawowe informacje o funkcjonalnościach symulatora.
Baza wiedzy - zawiera opisy włókien i maszyn stosowanych w procesie bielenia.
Pobierz listę kroków - służy do pobrania zaznaczonych odpowiedzi.
Spróbuj ponownie - służy do wyczyszczenia zaznaczonych wcześniej odpowiedzi.
Aby zamknąć okno bazy wiedzy i powrócić do symulatora, należy kliknąć ikonę krzyżyka w prawym, górnym rogu.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DcAr8S0L7
Baza wiedzy
Rodzaje wyrobów bielonych w procesie.
Tkanina bawełniana
Tkanina z włókien naturalnych pochodzenia roślinnego. Włókna pozyskiwane są z bawełnicy.
Nitka bawełniana
Nitka z włókien naturalnych pochodzenia roślinnego. Włókna pozyskiwane są z bawełnicy.
Tkanina jedwabna
Tkanina z włókien naturalnych pochodzenia zwierzęcego. Włókna pozyskiwane są z kokonów jedwabników.
Tkanina lniana
Tkanina z włókien naturalnych pochodzenia roślinnego. Włókna pozyskiwane z łodyg lnu.
Zestaw środków chemicznych stosowanych w procesie bielenia
podchloryn sodowy NaOCl
Środek chemiczny stosowany do bielenia właściwego wyrobów wykonanych z włókien celulozowych.
nadtlenek wodoru HIndeks dolny 22OIndeks dolny 22
Środek chemiczny stosowany do bielenia właściwego wyrobów wykonanych z włókien celulozowych przy użyciu nadtlenków.
chloryn sodowy NaClOIndeks dolny 22
Środek wykazujący bardzo silne działanie bielące stosowany do bielenia włókien łodygowych.
nadtlenek sodowy
Środek utleniający stosowany w bieleniu jedwabiu naturalnego.
kwas nadoctowy
W procesie bielenia w słabo kwaśnym środowisku następuje utlenianie zanieczyszczeń pod wpływem wydzielania się tlenu z kwasu nadoctowego.
wodorotlenek sodowy stały
Środek stosowany w operacjach przygotowania wyrobów z włókien celulozowych do bielenia.
nadboran sodowy
Środek utleniający, stosowany w bieleniu jedwabiu naturalnego.
nadmanganian potasu
Środek utleniający stosowany w bieleniu jedwabiu naturalnego.
chlor
Czynny chlor występuje w procesie bielenia właściwego wyrobów z włókien celulozowych.
rozjaśniacze optyczne
Środki służące do podbielania włókien syntetycznych w celu uzyskania wysokiej bieli wyrobu.
środki pomocnicze zwilżające
Środki zwilżające o działaniu dyspergującym i piorącym. Należą do nich mydła, sulfonowane alkohole tłuszczowe, sulfonowane węglowodory tłuszczowe, produkty kondensacji kwasów tłuszczowych, pochodne politlenku etylu, kombinacje środków powierzchniowo‑czynnych z rozpuszczalnikami organicznymi.
środki pomocnicze emulgująco‑dyspergujące
Środki ułatwiające usuwanie wosków i tłuszczy. Należą do nich mydła.
środki zabezpieczające przed wytrąceniem soli
Środki zabezpieczające wyrób przed wytrącaniem soli powodującej osadzanie się na włóknie osadów. Należą do nich polifosforany i środki kompleksotwórcze.
środki do utrzymania właściwego pH
Środki stosowane do utrzymania lub wytwarzania odpowiedniego pH podczas procesu bielenia. Są to na przykład mleczan sodu, wodorowęglan sodu, wodorotlenek sodu czy kwas octowy.
środki buforujące
Środki utrzymujące stałą wartość pH podczas procesu bielenia. Są to na przykład: fosforan sodu, węglan sodu, kwas cytrynowy, kwas mlekowy, wodorowęglan potasu.
środki aktywujące
Podczas procesu bielenia tkanin, stosuje się również środki aktywujące (inaczej aktywatory), które zwiększają skuteczność działania środków bielących. Jest to na przykład kwas mrówkowy.
Proces technologiczny przygotowania wyrobu do bielenia.
Proces prania po odklejaniu, napawanie roztworem ługu sodowego, obgotowanie, płukanie, napawanie roztworem kwasu, kwaszenie, napawanie roztworem podchlorynu.
Procesy stosowane w klasycznym sposobie bielenia tkanin w pasmie, wykonanych z włókien celulofzowych.
Proces warzenia nitek w kotłach warzelnych w roztworze ługu sodowego prowadzony pod ciśnieniem.
Podstawowa operacja technologiczna stosowana do nitek bawełnianych w procesie przygotowania do bielenia, prowadzona w kąpielach alkalicznych pod ciśnieniem.
Odklejanie przy użyciu roztworu mydła sodowego z dodatkiem sody amoniakalnej w celu usunięcia serycyny.
Serycyna jest składnikiem włókien z jedwabiu naturalnego, który musi być usunięty przed kolejnymi operacjami wykończalniczymi.
Warzenie przy użyciu sody kalcynowanej z dodatkiem ługu sodowego, mydła i siarczynu sodowego przy warzeniu.
W bieleniu włókien łykowych stosuje się w procesie obgotowywania cztery etapy obróbki alkaliami.
Rodzaje procesu technologicznego bielenia właściwego
Bielenie w pasmie sposobem ciągłym
Proces prowadzony dla tkanin bawełnianych w pasmie według procesu technologicznego, prowadzonego w kolejnych członach aparatu bielącego. W tym procesie tkanina jest odprowadzana z bielnika wyposażonego w zasobnik fajkowy w sposób ciągły.
Bielenie w pasmie sposobem okresowym
Bielenie szerokościowe. Proces bielenia prowadzony w ciśnieniowej barwiarce zwrotnej z pominięciem procesu warzenia.
Bielenie w pasmie sposobem półciągłym
W procesie napojona kąpielą bielącą tkanina bawełniana zostaje poddana leżakowaniu w komorze wypełnionej parą wodną.
Bielenie metodą klasyczną za pomocą podchlorynu sodowego prowadzone w motkach, na wałach osnowowych lub na cewkach krzyżowych.
Nitki bawełniane bieli się sposobem klasycznym, polegającym na warzeniu jej w kotłach warzelnych i następnym bieleniu przy użyciu podchlorynu sodowego.
Bielenie w barwiarkach zwrotnych o minimalnym naprężeniu w temperaturze 50 – 700 Indeks górny ooC w czasie od 2 do 5 godzin z użyciem środków utleniających HIndeks dolny 22OIndeks dolny 22, NaBOIndeks dolny 33, KMnOIndeks dolny 44, 2HIndeks dolny 22O +NOCl +2Cl.
W przypadku bielenia wyrobów z jedwabiu naturalnego należy usunąć kremowe zabarwienie środkami utleniającymi: wodą utlenioną, nadboranem sodowym lub nadtlenkiem sodu. Odpowiedni jest też nadmanganian potasu lub rozcieńczony roztwór wody królewskiej.
Czteroetapowy cykl bielenia, w którym w każdym cyklu uzyskuje się poprawę bieli o ¼.
W przypadku bielenia wyrobów z włókien łykowych stosuje się cztery cykle bielarskie. W kolejnych cyklach kąpieli obniża się stężenie sody kalcynowanej i obgotowanie prowadzi się bez ciśnienia.
Rodzaje maszyn stosowanych w procesie bielenia właściwego i w procesach przygotowania do bielenia.
Bielnik pasmowy z zasobnikiem fajkowym
Bielnik pasmowy to maszyna stosowana w procesie bielenia tkanin bawełnianych w pasmie, w której kocioł warzelny jest zastąpiony zasobnikiem fajkowym ze stali kwasoodpornej, służącym do obgotowania tkaniny.
Aparat do bielenia nitek na cewkach krzyżowych
Aparat do bielenia nitek w atmosferze pary, w którym nitki nawinięte są na cewki krzyżowe i napawane roztworem chlorynu sodowego.
Barwiarka zwrotna
Urządzenie służące do wielokrotnego napawania tkaniny roztworem środków bielących zapewniająca małe naprężenia w tkaninie poddanej bieleniu w pasmie.
Komora wygrzewcza urządzenia typu Pad – Roll
Komora stosowana w procesie bielenia tkanin z włókien łodygowych celulozowych w procesie szerokościowego bielenia półciągłego, chlorynowego albo kombinowanego bielenia chlorynem z bieleniem podchlorynowym lub nadtlenkowym.
Ługówka
Maszyna, w której przeprowadza się jednokrotne zanurzenie tkaniny w kąpieli napawającej środkami chemicznymi.
Kocioł warzelny
W urządzeniu przeprowadza się proces warzenia, w którym usuwa się woski i tłuszcze z tkaniny pod działaniem ługu sodowego.
Pralnica pasmowa
Urządzenie służące do prania i usuwania pozostałości środków chemicznych występujących w procesie bielenia.
Kwasiarka
Maszyna, w której przeprowadza się jednokrotne zanurzenie tkaniny w kąpieli napawającej środkami chemicznymi.
Chlorówka
Maszyna, w której przeprowadza się jednokrotne zanurzenie tkaniny w kąpieli napawającej środkami chemicznymi.
Otwieracz pasm
Urządzenie, w którym otwiera się pasmo, tkanina w formie złożonej powraca do pełnej szerokości.
Kalander wodny
Urządzenie służące do odwadniania tkaniny po bieleniu w pasmie.
Suszarka
Urządzenie służące do odprowadzenia nadmiaru wilgoci z tkaniny po procesie prania.
Napawarka
Urządzenie służące do napawania tkaniny środkami chemicznymi stosowanymi w procesie.
Zasobnik fajkowy
Zasobnik fajkowy wykonany ze stali kwasoodpornej zastępuje kocioł warzelny, w którym obgotowuje się tkaninę.
Ćwiczenie