Dojrzewanie

Życie człowieka składa się z kilku naturalnych etapów. Każdy z nich jest tak samo potrzebny i ważny. Dzieciństwo kończy się ok. 9 roku życia – wtedy młodzi ludzie zaczynają intensywnie się rozwijać, by po kilku latach stać się dorosłymi. Okres ten nazywa się dojrzewaniem lub pokwitaniem.

Podczas dojrzewania młody człowiek się zmienia – zmiany te dotyczą zarówno wyglądu oraz funkcjonowania ciała, jak i emocji, uczuć, zachowania.

1. Jak zmienia się ciało w okresie dojrzewania płciowego?

Chłopcy wkraczają w dojrzewanie ok. 12 roku życia, dziewczęta nieco wcześniej, już ok. 10 roku życia. U jednych i drugich pod pachami i w okolicy narządów płciowych pojawia się owłosienie – u chłopców także na klatce piersiowej i brzuchu. Zmieniają się rysy twarzy, szczególnie u chłopców. Ciało wydziela pot o nieco zmienionym, bardziej tłuszczowym składzie, dlatego właśnie w tym okresie kluczowa staje się dokładna higiena, która zapobiega nieprzyjemnemu zapachowi. Skóra może się przetłuszczać i łatwo zanieczyszczać, co skutkuje wypryskami na twarzy, plecach i dekolcie.

Ciała nastolatków rosną w nieregularny sposób, przez co mogą być czasowo nieproporcjonalne: wydłużają się stopy i dłonie, rosną nogi, podczas gdy tułów pozostaje dość krótki. Niektórzy chudną, inni przybierają na wadze. Wszystko to jest całkowicie normalne i z czasem ulega wyrównaniu. Warto pamiętać, że człowiek rozwija się do ok. 21 roku życia: ciało ma zatem sporo czasu, by osiągnąć swój ostateczny kształt.

U dziewcząt zaczynają się rozwijać piersi, a biodra zaokrąglać i poszerzać – w okolicach pośladków i ud odkłada się warstwa tłuszczowa. Pojawia się miesiączka (inaczej menstruacja lub okres), czyli krwawienie z pochwy. Oznacza to, że jajniki osiągnęły dojrzałość i zaczęły wytwarzać komórki jajowekomórka jajowakomórki jajowe. Krwawienie jest efektem złuszczania się błony śluzowej macicybłona śluzowa macicybłony śluzowej macicy, gdy komórka jajowa nie zostanie zapłodniona. Miesiączka występuje co ok. 28 dni, ale w pierwszych latach może być nieregularna. Czasami towarzyszą jej bóle podbrzusza i pleców, bóle głowy i gorsze samopoczucie.

U chłopców widoczne zmiany zachodzą przede wszystkim w budowie ich ciała: osiągają oni wysoki wzrost, rosną ich dłonie i stopy, poszerzają się barki i ramiona. Na twarzy pojawia się owłosienie – zarost. Rośnie krtań, co skutkuje zmianą barwy głosu zwaną mutacjąmutacja głosumutacją, która trwa zazwyczaj ok. 2 lat. MosznamosznaMoszna i penis powiększają się, a jądra zaczynają produkować plemnikiplemnikplemniki. Świadczą o tym pojawiające się u większości chłopców polucjepolucjepolucje, czyli niekontrolowany wypływ nasienianasienienasienia w czasie snu. Jest to naturalny proces, który najczęściej występuje w okresie dojrzewania, jednak nie musi dotyczyć każdego chłopca. Po 20. roku życia częstość polucji z reguły się zmniejsza.

2. Co się dzieje z emocjami w okresie dojrzewania płciowego?

Podczas dojrzewania dochodzi do „przebudowy” wielu struktur układu nerwowego. Mogą temu towarzyszyć zmienne nastroje, wybuchowość, poczucie zagubienia we własnych emocjach i niezrozumienia przez innych. Dlatego mówi się, że dojrzewanie jest trudnym okresem. Należy jednak pamiętać, że nie u każdego będzie ono przebiegało w ten sam sposób. Niektórzy przejdą je bardzo burzliwie, inni z łatwością zaakceptują. Gwałtowne reakcje i huśtawka uczuć z czasem się ustabilizują.

RlOWojkGka9yK

Na zdjęciu obecne są rodzice: matka i ojciec oraz ich syn. Chłopiec siedzi przy stole odwrócony plecami do rodziców.

Jakie aktywności podejmowane na co dzień mogą polepszać zdrowie oraz samopoczucie w okresie dojrzewania płciowego?

Polecenie 6

Nazwij oznaczone numerami miejsca na ciele dziewczynki i chłopca, które ulegają przemianom w okresie dojrzewania.

R17wG7y1RklvR

R17WaRy5gfwrJ

Pokaż podpowiedź

Zarówno chłopcom, jak i dziewczynkom zmieniają się rysy twarzy, a czasami pojawiają się wypryski. Następuje przyrost wysokości ciała. Pod pachami i w okolicach narządów płciowych pojawia się owłosienie.

1

Polecenie 6

Wymień nazwy miejsc na ciele dziewczynki i chłopca, które ulegają przemianom w okresie dojrzewania.

RZuIT5p9QIAwX

Wskazówki i klucze odpowiedzi

Pokaż podpowiedź

Zapoznaj się z opisem powyższej symulacji.

Pokaż odpowiedź

Zarówno chłopcom, jak i dziewczynkom zmieniają się rysy twarzy, a czasami pojawiają się wypryski. Następuje przyrost wysokości ciała. Pod pachami i w okolicach narządów płciowych pojawia się owłosienie.

Podsumowanie

• Dojrzewanie to czas wielu zmian. Dziewczynki wkraczają w nie ok. 10 roku życia, a chłopcy ok. 12 roku życia. Zachodzą zmiany w ciele oraz psychicepsychikapsychice.

• Zmiany w ciele to m.in. pojawienie się większej ilości owłosienia, zmiana składu potu i jego zwiększone wydzielanie, zmiana kształtu i masy ciała. U dziewcząt pojawia się miesiączka, u chłopców mogą pojawiać się polucje.

• Zmiany w psychice zachodzące u młodzieży to m.in. kształtowanie się dojrzałości emocjonalnej.

• Dojrzewanie u każdego może przebiegać inaczej.

Słownik

Zadania

Ilg F.L., Bates A.L., Baker S., Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat, GWP Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2019.

Jąderek I., Zmieniam się. Co się ze mną dzieje podczas dojrzewania, Wydawnictwo Słowne 2022.

Taylor S.R., Ciało – śmiało! Przewodnik po dojrzewaniu, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak 2018.