E-materiały do kształcenia zawodowego

Organizacja i prowadzenie robót związanych z budową oraz utrzymaniem obiektów gospodarki wodno‑ściekowej

BUD.21. Organizacja i prowadzenie robót związanych z budową obiektów inżynierii środowiska - Technik inżynierii środowiska i melioracji 311208

bg‑green

Dokumentacja projektowa, normy oraz instrukcje

GALERIA ZDJĘĆ

s
Spis treści

Dokumenty

1
  1. Dokumentacja projektowa (dokumentacja budowy)

    1.1
R1HhYf856x0G5
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Dokument regulowany Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. W dokumentacji budowy powinny się znaleźć: pozwolenie na budowę wraz z projektem budowlanym, dziennik budowy, protokoły odbiorów częściowych i końcowych. Dodatkowo: rysunki i opisy potrzebne do wykonania obiektu, operaty geodezyjne, książka obmiarów, dziennik montażu (dla inwestycji realizowanych tą metodą).

R1KfWCqYcmxDL
  1. Dziennik budowy

    1.2
RdZ2U0HIAkrH5
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Urzędowy dokument przeznaczony do zapisu przebiegu robót i zdarzeń na budowie oraz notowania okoliczności zaistniałych w trakcie realizacji robót. Zapisy w dzienniku budowy należy prowadzić na bieżąco w porządku chronologicznym. Wpisów dokonuje się kolejno, bez pozostawienia pustych miejsc. Przy każdym zapisie umieszcza się datę oraz podpis osoby dokonującej zapisu z podaniem imienia i nazwiska, stanowiska służbowego i nazwy instytucji, którą reprezentuje. Każdy pobyt inspektora nadzoru, jego wskazówki oraz decyzje wymagają odnotowania w dzienniku budowy

R1CH9IlUKausi

Zespoły

2
  1. Inspektor nadzoru (odbiór robót)

    2.1
R1YiZvW5ynx2F
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Ocena robót związanych z budową oraz utrzymaniem obiektów gospodarki wodno‑ściekowej jest przeprowadzana przez inspektora nadzoru. Proces odbioru obejmuje szczegółowe sprawdzenie kluczowych elementów, takich jak:

– stan podłoża pod uzbrojenie i rurociągi, w tym rodzaj gruntu, jego zagęszczenie i właściwa wysokość,
– typ użytych uszczelek,
– stan techniczny rurociągów,
– integralność wszystkich połączeń,
– zgodność wykonanej infrastruktury z dokumentacją projektową, uwzględniając materiały wykorzystane w procesie budowy.

Proces odbioru musi odbyć się w sposób umożliwiający wprowadzenie ewentualnych poprawek bez zatrzymywania ogólnego postępu prac. Minimalna długość odcinka robót ziemnych podlegających odbiorowi wynosi 50 metrów.

Podstawowe czynności odbiorowe wykonywane przez inspektora nadzoru obejmują:

– analizę dokumentów potwierdzających zastosowanie materiałów zatwierdzonych do użytku,
– ocenę stabilności zabezpieczeń rurociągów, które zapewniają ochronę przed ewentualnymi przemieszczeniami.

RftyXm7qX9M6G
Inspektor nadzoru
Źródło: Pexels, domena publiczna.
RD5ME4OwMWOc8
Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.
  1. Wykonawca (wykonanie robót)

    2.2
R1DW0N3SP8FhE
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

W specyfikacji technicznej precyzuje się, że zespół robotników jako wykonawca jest odpowiedzialny za prowadzenie robót zgodnie z warunkami umowy. Wykonawca ma obowiązek zapewnić, że prace są realizowane zgodnie z dokumentacją projektową oraz stosować odpowiednie materiały. W przypadku obsługi geodezyjnej zespół robotników ponosi pełną odpowiedzialność za wykonywanie wszystkich elementów robót - zarówno tych przekazanych na piśmie przez inspektora nadzoru, jak i określonych w dokumentacji.

Wszelkie błędy wynikające z działań wykonawcy muszą być przez niego naprawione na jego własny koszt. Wyjątkiem są sytuacje, gdy błąd wynika z niedokładnych danych dostarczonych przez inspektora nadzoru. Jednakże za niepoprawne wytyczenie robót czy błędy w wyznaczaniu wysokości również ponosi odpowiedzialność wykonawca, nawet jeśli wcześniej inspektor dokonał weryfikacji.

R1TMBRmCZjQ88
Wykonanie robót
Źródło: https://www.vecteezy.com/free-photos, Free Stock photos by Vecteezy, domena publiczna.
  1. Normy techniczne

    2.3
RzZdxLK84Mlkb
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Specyfikacje Techniczne odwołują się najczęściej do zestawu Polskich Norm (PN), regulacji branżowych oraz instrukcji. Traktuje się je jako integralną całość i czyta łącznie z rysunkami oraz innymi dokumentami. Wykonawca jest zobligowany do pełnej znajomości ich treści oraz wymagań. Zastosowanie znajdą najnowsze wydania Polskich Norm (datowane nie wcześniej niż 30 dni przed terminem składania ofert), chyba że postanowiono inaczej. Aby prace były wykonywane w sposób bezpieczny powinny być zgodne z aktualnie obowiązującymi Polskimi Normami (PN)/(EN‑PN) oraz krajowymi przepisami. Wykonawca każdorazowo jest zobowiązany do przestrzegania wszystkich norm obowiązujących podczas wykonywania prac określonych w umowie, równie jak wszelkich innych wymagań zawartych w specyfikacjach technicznych.

R1F22LJR9e0ba
Norma techniczna
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Maszyny

3
  1. Koparka

    3.1
Rl2QDKlGwTin8
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Maszyna przeznaczona do robót ziemnych, które umożliwiają oddzielanie urobku od gruntu i przeniesienie go na środki transportowe lub na składowisko materiału. Składa się z: siłowników hydraulicznych, wysięgnika, podwozia, zwolnicy, ramienia i łyżki.

R19LPWaVberrd
Koparka
Źródło: Pexels, domena publiczna.
  1. Koparka podsiębierna

    3.2
R17P5wnyoUX7K
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Koparka stosowana do skarpowania, wykonywania przekopów i rowów, gdzie poziom urabianego gruntu znajduje się poniżej poziomu ustawienia koparki. Prace wykonywane są z poziomu górnej krawędzi wykopu.

R1TGRzpl4DG1w
Koparka podsiębierna
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Koparka przedsiębierna

    3.3
R19Eo6FWzwOUU
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Koparka stosowana w miejscach, w których poziom urabianego gruntu znajduje się powyżej poziomu ustawienia koparki. Oznacza to, że koparka ta często pracuje na poziomie dna wykopu. Podczas pracy współpracuje z pojazdami odwożącymi urobek.

RCPDpoPJaa4FY
Koparka przedsiębierna
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Koparka chwytakowa

    3.4
R1Qj5ZyLZhtxC
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Koparka stosowana w regulacji rzek przy oczyszczaniu i pogłębianiu koryt rzecznych. Posiada samoczynnie otwierający się i zamykający chwytak zawieszony na linach, który zagłębia się w grunt pod własnym ciężarem.

R1Ytdwy7mYYBY
Koparka chwytakowa
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Koparka zgarniakowa

    3.5
R3tIbiuouZiUM
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Koparka stosowana do wykonywania przekopów, nasypów, skarpowania i pogłębiania.

RtUIuCAPngyhI
Koparka zgarniakowa
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Pogłębiarka

    3.6
RSHMNa7Lo8HLW
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Jednostka pływająca mająca na celu pogłębianie akwenów wodnych. Można rozróżnić pogłębiarki jednoczerpakowe i wieloczerpakowe. Maszyny te wykonują cykle odspajania gruntu, podnoszenia urobku ponad zwierciadło wody i transportu na miejsce odkładania.

RlR45fbux2cLn
Pogłębiarka
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Równiarka

    3.7
RddakGozdkHKi
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Sprzęt służący do przemieszczeń gruntu na niewielkie odległości. Przy jego pomocy profiluje się podłoża pod nawierzchnię dróg, lotnisk, rowów i poboczy oraz wyrównuje nasypy.

R1aoQFwvbM00Y
Równiarka
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Skarpiarka nadpoziomowa

    3.8
R1NBJaN7fDMWy
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Sprzęt stosowany do urabiania skarpy położonej poniżej stanowiska koparki.

RpeikQH7v1LIE
Skarpiarka nadpoziomowa
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Skarpiarka podpoziomowa

    3.9
RB5nHBcgPMjmK
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Sprzęt stosowany do urabiania skarpy położonej powyżej stanowiska koparki.

R1YMFbbPqvDUF
Skarpiarka podpoziomowa
Źródło: Antti Leppänen, licencja: CC BY 4.0.
  1. Spycharka

    3.10
RUPggg2f3BHgO
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Sprzęt służący głównie do odspajania gruntu, wykonywania wykopów, przemieszczania urobku na bliskie odległości (piętnastu do stu metrów), zagęszczania podłoża, niwelacji i profilowania terenu.

RHtMLhHOtp3om
Spycharka
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Wieloczerpakowa koparka podpoziomowa

    3.11
RYMU181Bra1I1
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Koparka stosowana do odspajania i przemieszczania gruntu za pomocą czerpaków umieszczonych na obwodzie koła lub łańcucha okalającego drabinę czerpakową.

R1aF4sGfXPaYk
Wieloczerpakowa koparka podpoziomowa
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Zgarniarka

    3.12
R1E6UOU9Qcc3K
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Sprzęt służący do odspajania gruntu. Ścina wierzchnią warstwę gruntu, przewozi ją, a następnie wyładowuje, plantuje i zagęszcza.

R1Wt1MYIuH1Ig
Zgarniarka
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.

Narzędzia

4
  1. Piła tarczowa do cięcia rur

    4.1
R1QcItVddlAT7
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Piła tarczowa to narzędzie umożliwiające sprawne przecinanie rur PCV. Zazwyczaj składa się m.in. z  prowadnika oraz mocującego imadła, silnika oraz tnącej tarczy. W zależności od parametrów urządzenie może przecinać rury o zróżnicowanej średnicy i grubości. Dodatkowo, jeśli jest wyposażona w funkcję regulowania prędkości obrotowej, to możliwe jest łatwiejsze dopasowanie do konkretnego rodzaju materiału, kształtu czy miejsca położenia wodociągu. Czasem stosuje się również zaawansowaną technologię cięcia orbitalnego umożliwiającą, dzięki zastosowaniu ruchu oscylacyjnego, gładkie cięcie rury. Nierzadko spotyka się również tarcze z nasypem z węglika wolframu, które zwiększają trwałość piły.

R1Rs5ba2iQJLy
Piła tarczowa
Źródło: domena publiczna.
  1. Manometr

    4.2
RIT5r3bWl6Gou
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Manometr to narzędzie służące do przeprowadzania testów i badań w celu sprawdzenia szczelności sieci wodociągowej. Najpierw przyłącza się go do instalacji wodociągowej. Woda jest stopniowo wprowadzana do instalacji, aby zwiększyć ciśnienie wewnątrz sieci. Ciśnienie jest podnoszone do określonej wartości, zgodnie z normami i wymaganiami określonymi dla konkretnej instalacji. Po osiągnięciu żądanego ciśnienia obserwuje się dokładnie manometr – jeśli wskazywana wartość utrzymuje się na stabilnym poziomie, oznacza to, że sieć jest szczelna. Jeśli ciśnienie spada, może to wskazywać na wyciek. Wówczas konieczne jest zlokalizowanie wycieku i jego naprawa.

RyJRb2LN4QANc
Manometr
Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
  1. Ubijak ręczny

    4.3
RvSf9fjbGqfeC
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Ubijak ręczny to narzędzie służące do zagęszczania zarówno mniejszych powierzchni gruntu, ziemi, piachu, betonu, kruszywa, żużlu czy innych sypkich materiałów, jak i zapraw oraz kruszyw, zwłaszcza w miejscach budowy wzmacnianych szalunkami. Dzięki płaskiej powierzchni spodu ubijak równomiernie rozkłada nacisk na powierzchnię, zapewniając jednolite zagęszczenie materiału. Jest narzędziem kluczowym w budownictwie i pracach drogowych, umożliwiającym uzyskanie stabilnej, zwartej i równomiernej powierzchni.

R3At1aHfMJwYh
Ubijak ręczny
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Stanowiska pracy

5
  1. Roboty ziemne

    5.1
R1XcmYnyqcF2g
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Roboty budowlane polegające na wydobywaniu gruntu naturalnego, jego przemieszczaniu na inne miejsce i nadawanie mu kształtu, zgodnie z wymaganiami dokumentacji projektowej.

R8eNTJncn3lfA
Roboty ziemne
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Roboty budowlano‑montażowe

    5.2
RYROfi01xs4dg
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Roboty budowlano‑montażowe obejmują działalność polegającą na wznoszeniu budynków i budowli począwszy od przygotowania terenu przez zróżnicowany zakres robót ziemnych, fundamentowych (stan zerowy), wykonywanie elementów nośnych, przegród budowlanych, układanie i pokrywanie dachów (stan surowy) do robót montażowych, instalacyjnych i wykończeniowych.

R11myffQmIlMA
Roboty budowlano‑montażowe
Źródło: GettyImages, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
  1. Próba szczelności

    5.3
R15ePtHGH8HY0
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Próba szczelności przewodów instalacyjnych to inaczej próba ciśnieniowa. Przeprowadza się ją po zakończeniu montażu, ale przed podłączeniem armatury i urządzeń sanitarnych.

R1HT5M5nPoAVa
Próba szczelności
Źródło: https://www.vecteezy.com/free-photos, Free Stock photos by Vecteezy, domena publiczna.

Procesy technologiczne

6

Wykopy wykonywane przy użyciu sprzętu ciężkiego

RhUcMWWShkhvg
Nagranie tożsame z tekstem znajdującym się poniżej.

Roboty ziemne w przypadku obiektów gospodarki wodno‑ściekowej stanowią zbiór procesów technologicznych, w wyniku których mogą powstawać instalacje podziemne, czy przekształcenia terenu w wały, nasypy itp. Wykopy sprzętem ciężkim muszą od początku do końca być uzgodnione z regulacjami, aby ich późniejsze użytkowanie nie stanowiło zagrożenia dla człowieka i środowiska. Prace wykonywane za pomocą sprzętu ciężkiego najczęściej rozpoczyna się od najniższych punktów. Niezbędne może okazać się osuszenie gruntów, zawsze też należy zadbać o odpowiedni odpływ wody z wykopu. Dno musi być równe, a jego głębokość zależy od danych geotechnicznych. Wykopy ziemne powinny być każdorazowo zabezpieczane szalunkami, tak by zminimalizować ryzyko obsunięcia się gruntu.

Kluczową rolę w całym procesie technologicznym odgrywają koparki. Ich działania podczas wykonywania wykopów pod sieć wodociągową muszą odbywać się w zgodzie z rygorystycznymi normami bezpieczeństwa. Operator maszyny musi być odpowiednio przeszkolony i świadomy znaczenia precyzji w tym procesie. Regularne kontrole jakości wykopów pod kątem głębokości, szerokości i stanu wykopanej powierzchni są kluczowe dla osadzenia sieci wodociągowej zgodnie z wymaganiami. Podczas wykonywania wykopów należy odpowiednio zabezpieczyć istniejącą już wcześniej sieć wodociągową. W razie potrzeby stosuje się specjalne środki zaradcze, np. stalowe płyty osłonowe, aby zapobiec ewentualnym uszkodzeniom. Innym ważnym sprzęt przy podejmowaniu prac ziemnych stanowią spycharki. Ich zadaniem jest wygładzenie powierzchni oraz usunięcie warstw zbędnych materiałów. Przed rozpoczęciem prac spycharka może być wykorzystywana do wyznaczenia tras wykopów, pozwalając precyzyjnie oznaczyć obszar, który zostanie wykorzystany do instalacji sieci wodociągowej. Rola tego sprzętu polega również na precyzyjnym przemieszczaniu ziemi, tak by zminimalizować ryzyko uszkodzenia istniejących instalacji.

Z kolei wykorzystanie w pracach ziemnych koparko‑ładowarki pozwala nie tylko na wykonywanie wykopów, ale także transport urobku i materiałów budowlanych. Najczęściej spotyka się koparko‑ładowarki o napędzie kołowym. Taka funkcja technologiczna pozwala im radzić sobie nawet w trudnych warunkach terenowych, co jest istotne podczas prac wodociągowych. Układ roboczy ładowarki zamontowany z przodu maszyny oraz układ koparki z tyłu dają operatorowi szerokie pole manewru, umożliwiając precyzyjne wykonywanie wykopów. Konstrukcja koparko‑ładowarki jest elastyczna i dostosowana do różnych zastosowań. Układ roboczy ładowarki może być wyposażony w szeroką łyżkę, którą zastępuje się czasem – wedle potrzeb – lemieszem do śniegu, widłami paletowymi, zamiatarką, młotem wyburzeniowym, frezarką, wiertnicą lub innym narzędziem. To sprawia, że maszyna jest wszechstronnie użyteczna podczas prac wodociągowych, umożliwiając elastyczne dostosowanie do specyfiki danego zadania.

R1CrsQ1MGPWZn
Wykopy wykonywane przy użyciu sprzętu ciężkiego
Źródło: Pexels, domena publiczna.

Powiązane ćwiczenia