Dominat za czasów Dioklecjana
Scenariusz lekcji – Dominat za czasów Dioklecana
Uczeń wie, na czym polegał dominat, system tetrarchii; kim byli: Dioklecjan, Maksymian,
Konstancjusz i Galeriusz.
Umiejętności
Uczeń umie samodzielnie interpretować tekst źródłowy; umie odpowiedzieć na pytania związane z tetrarchą.
Metoda i forma pracy
Bezpośrednie - zapisanie numeru i tematu lekcji na tablicy; powitanie uczniów.
Praca z tekstem źródłowym - na podstawie tekstu uczniowie objaśniają, jak wyglądał system tetrarchii; wskazują czterech panujących oraz określają obszar im przyznany.
Pogadanka - za pomocą pytań uczniowie sami poznają niektóre zagadnienia.
Praca z ilustracją - uczniowie mówią o cechach Dioklecjana na podstawie jego fotografii.
Środki dydaktyczne
- Polek K., Wilczyński M., Ludzie i epoki: Historia klasa 1., wyd. Znak, Kraków 2002;
- Ilustracja z portretem Dioklecjana;
- Tekst źródłowy dotyczący tetrarchii.
Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
Czynności wstępne - Witam uczniów; zapisuję numer, temat lekcji na tablicy, sprawdzam listę obecności.
Wprowadzenie nowego materiału oraz sprawdzenie i utrwalenie wiadomości z poprzednich zajęć:
Rozdaję uczniom tekst źródłowy:
„Waleriusz Dioklecjan (...) polecił nazywać się publicznie panem i bogiem i przy powitaniu cześć sobie boską oddawać. (...) Kiedy w Galii powstały zaburzenia chłopów i rozbójników (...), zamianował Dioklecjan cesarzem wiernego przyjaciela swego Maksymiana (...), dobrego i zdolnego żołnierza. Czczony potem jako bóg, przybrał Maksymian przydomek Herkuliusz, podobnie jak Dioklecjan przydomek Jowiusz. (...) dobrali sobie pomocników z tytułem Cezarów w osobach Konstancjusza i Galeriusza. Ponieważ zatem ciążył dotkliwie nawał wojen (...), podzielili państwo na 4 części w ten sposób, że Konstancjusz otrzymał obszar Galii za Alpami, Herkuliusz Afrykę i Italię, Galeriusz Illirykum aż do cieśniny pontyjskiej, a resztę Dioklecjan”.
Aureliusz Wiktor, O Cezarach
Rozmawiam z uczniami na temat tekstu:
Dioklecjan wprowadził -
Tetrarchia - podział cesarstwa na cztery części:
Maksymian - Afryka i Italia
Konstancjusz - Galia za Alpami
Galeriusz - Illirykum
Dioklecjan - otrzymał resztę ziem.
Taki system miał ułatwić ochronę granic.
Dioklecjan i Maksymian otrzymali tytuł augustów, natomiast Konstancjusz i Galeriusz - tytuł cezarów.
Pytam uczniów, jak sądzą, do jakich postaci nawiązują przydomki: Maksymiana - Herkuliusz oraz Dioklecjana – Jowiusz? Odpowiedź: Herakles i Jowisz - podkreślają boski charakter władcy.
Mówię, iż Dioklecjan panował w III/IV w. Pokazuję uczniom fotografię Dioklecjana.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Diocletian.jpg
Pytam uczniów, co sądzą na temat Dioklecjana na podstawie samych wrażeń, jakie wzbudziła w nich fotografia przedstawiająca jego wizerunek? Czy są w stanie pomyśleć o nim jako o dyktatorze, tyranie? Czy może wręcz przeciwnie?
Informuję, iż Dioklecjan wprowadził monarchię despotyczną na wzór monarchii perskiej. Proszę o przypomnienie, kto władał Persją (Dariusz I, Kserkses). Proszę również o przypomnienie ustrojów, które do tej pory panowały w Rzymie (republika, pryncypat). Pytam uczniów, jaki ustrój i dlaczego jest im najbliższy?
Panował również kult władcy; pogański cesarz nosił tytuł divus - boski, natomiast cesarz chrześcijański – tytuł aeternus, tzn. wieczny.
Faza podsumowująca
Zadanie pracy domowej - Jako pracę domową zadaję napisać wypracowanie na temat: Chciałbym/ chciałabym żyć za czasów ..... (w tym miejscu proszę o wybranie ulubionego władcy np. Juliusza Cezara).
Swoją opinię należy uzasadnić.
Bibliografia
Polek K., Wilczyński M., Ludzie i epoki: Historia klasa 1., wyd. Znak, Kraków 2002