SCENARIUSZ LEKCJI

III ETAP EDUKACYJNY

Temat: Drgania

TREŚCI KSZTAŁCENIA

• Fizyka, III etap edukacyjny, 6.3: opisuje mechanizm przekazywania drgań z jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fal na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu;

Dodatkowe wymagania szczegółowe Podstawy programowej, które można realizować przy pomocy danego pakietu zasobów:

• Fizyka, III etap edukacyjny, 6.1: opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach;

• Fizyka, III etap edukacyjny, 6.5: opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych;

CELE ZOPERACJONALIZOWANE:

Uczeń:

• definiuje pojęcie drgania,

• wie, jak powstaje fala mechaniczna,

• rozumie na jakiej zasadzie zachodzi przenoszenie drgań,

• wie, co to są drgania mechaniczne i od czego zależą,

• zna skutki oddziaływania drgań na człowieka,

• wie, co może być źródłem drgań.

NABYWANE UMIEJĘTNOŚCI:

Uczeń:

• umie wykazać za pomocą prostego doświadczenia na jakiej zasadzie zachodzi przenoszenie drgań

• potrafi rozwiązywać zadania i problemy dotyczące drgań

ZAŁĄCZNIKI DO SCENARIUSZA

ZAŁĄCZNIK NR 1 – INSTRUKCJA PRZEPROWADZENIA DOŚWIADCZENIA

FALE W NACIĄGNIĘTYM SZNURKU. ROZCHODZENIE SIĘ DŹWIĘKU. IMPULS.

Doświadczenie 1

Fale w naciągniętym sznurku.

Rozciągnij długi sznur na podłodze. Dwóch uczniów przytrzymuje końce sznura, jeden z nich przesuwa swój koniec na boki z prawej na lewą i odwrotnie.

Obserwacja:

Rozchodzenie się drgań w sznurze, powstanie fali na całej długości sznura.

Wniosek:

Pobudzenie cząsteczek ośrodka do drgań, przez zaburzenie tego ośrodka.

Doświadczenie 2

Źródła dźwięku.

Uderz młoteczkiem w widełki stroikowe, a następnie odwróć je i włóż ich końce do naczynia z wodą.

Obserwacja :

Pobudzone do drgań widełki wydały cichy, ale czysty dźwięk. Po włożeniu do naczynia z wodą , oznaki drgań stały się widoczne w postaci fal.

Wniosek :

Źródłem dźwięku jest ciało drgające. Drgania rozchodzą się dzięki zderzeniom cząsteczek tworząc fale.

Doświadczenie 3

Włącz radio, a na głośniku umieść ziarenka ryżu. Następnie zmieniaj natężenie dźwięku.

Obserwacja:

Powstała dzięki drganiom fala dźwiękowa, powoduje podskoczenie ziarenek. ( drgania błony rozciągniętej na głośniku) Dźwięk , czyli drgania można „zobaczyć”.

Wniosek :

Źródłem dźwięku jest ciało drgające.

Doświadczenie 4

Butelkowe organy.

Wlej do butelki różne ilości wody. Delikatnie dmuchaj nad wylotem każdej butelki, tak aby został wytworzony dźwięk. Wyjaśnij w jaki sposób on powstaje oraz jak zależy jego wysokość od poziomu wody.

Obserwacja :

Powstają dźwięki głośne, ciche, wysokie, niskie w zależności od ilości wody w butelkach. Im więcej wody tym dźwięk jest niższy.

Wniosek:

Wysokość dźwięku zależy od częstotliwości drgań. Dźwięki niższe mają mniejszą liczbę drgań niż wyższe. Dźwięk wytwarza drgające powietrze.

Wniosek:

Dźwięki wytwarzane przez drgającą łyżeczkę nie rozpraszają się w powietrzu, a są przewodzone przez sznurek i palce do przewodu słuchowego, uderzając w błonę bębenkową.

Doświadczenie 5

Rozchodzenie się dźwięków.

Śpiewające kieliszki.

Do 3 kieliszków wlej różne ilości wody. Palcami jednej ręki przyciskaj stopkę kieliszka do stołu. Zmocz w wodzie palec wskazujący drugiej ręki i wódź nim wokół, delikatnie trąc o brzeg każdego kieliszka.

Obserwacja:

Podczas wodzenia palcem po brzegu kieliszków słyszalny jest głośny dźwięk, którego wysokość zależy od ilości wody. Im więcej wody tym dźwięk jest niższy.

Wniosek:

Podczas tarcia palcem o brzeg kieliszka szkło zaczyna drżeć i wprawia w drżenie powietrze. Powstające fale dźwiękowe odbijają się od powierzchni wody i docierają do nas.

Zastosowanie:

Rozchodzenie się dźwięku nad jeziorem.

Doświadczenie 6

Przyłóż jedno ucho do blatu stołu, a drugie zasłoń dokładnie dłonią. Zapukaj w blat stołu od spodu i powiedz co słyszałeś. Czy fale akustyczne mogą rozchodzić się także w innych ośrodkach niż powietrze?

Obserwacja:

Blat stołu przenosi dźwięki.

Wniosek:

Dźwięki rozchodzą się w powietrzu, w ciele stałym, ciekłym.

Doświadczenie 7

Jeden z uczniów siedzący przy stoliku uderza łyżeczką w szklankę. Pozostali uczniowie chodzą dookoła niego w tej samej odległości. Co zauważyliście?

Obserwacja :

Wszyscy uczniowie słyszą dźwięk.

Wniosek:

Dźwięk rozchodzi się we wszystkich kierunkach z jednakową mocą.

R1Pf7KpDcRqn3