Już wkrótce zaczniesz aktywnie poszukiwać pracy. Pracodawcy będą wymagali od ciebie przedstawienia życiorysu zawodowego, czyli CV [czyt.: si wi] (Curriculum Vitae [czyt.: kurikulum wite], z łac. - bieg życia, przebieg życia), i listu motywacyjnego. CV powinno zawierać informacje dotyczące twojego wykształcenia i doświadczenia zawodowego.
List motywacyjny to forma autoprezentacji, w której wyjaśnisz, dlaczego:
poszukujesz pracy w konkretnej firmie i na konkretnym stanowisku;
nadajesz się do wykonywania tej właśnie pracy (przedstawisz swoje cechy i umiejętności).
Pamiętaj! CV i list motywacyjny muszą być napisane z zachowaniem reguł formalnych. Należy zastosować właściwe zwroty grzecznościowe, wyraźnie oznaczyć adresata, podać swoje dane personalne.
Wypisz umiejętności, zdobyte w trakcie dotychczasowej nauki, które mogą stanowić element Twojej autoprezentacji.
Zastanów się i podaj:
doświadczenia, działania, formy aktywności jakie mógłbyś / mogłabyś wykazać w swoim CV już teraz;
te pozaszkolne działania i zainteresowania, które mogą być tobie w przyszłości przydatne w poszukiwaniu pracy;
nazwy pracodawców, dla których mogą być atrakcyjne twoje cechy i prezentowane postawy.
zdefiniować pojęcie pracy i wskazać, jakie znaczenie ma praca dla współczesnego człowieka;
scharakteryzować zasady rynku pracy;
opisać, czym jest wynagrodzenie i od czego zależy wysokość wynagrodzeń.
wyjaśniać pojęcie zawodu;
charakteryzować, co to jest ścieżka edukacyjna;
wymieniać i stosować (w przyszłości) zasady kreowania kariery zawodowej.
Zawód, czyli gdzie chciałbyś pracować
Często spotykamy się z pytaniem: Kim chcesz zostać w przyszłości? W zależności od wieku osoby odpowiadającej, te „marzenia” o zostaniu piłkarzem, strażakiem, policjantką czy pielęgniarką się zmieniają. A gdyby ktoś teraz zadał ci takie pytanie? Czy zastanawiasz się nad tym, czym zajmować się w przyszłości? Warto poświęcić kilka chwil, aby dokonać właściwego wyboru.
to zbiór trwale wykonywanych czynności skierowanych na tworzenie dóbr bądź usług i stanowiący podstawowe źródło dochodów; do wykonywania zawodu potrzebne są kwalifikacje zdobyte w wyniku kształcenia lub praktyki
Wybór szkoły a przyszły zawód
Kluczem do podjęcia trafnej decyzji o wyborze szkoły ponadpodstawowej i przyszłego zawodu jest zawsze poznanie samego siebie, tzn. tego, co nas interesuje, jakie mamy zdolności, umiejętności czy cechy charakteru. Taka decyzja nie powinna być podejmowana pochopnie. Wymaga namysłu i zastanowienia. Warto poradzić się nauczycieli, pedagoga szkolnego, doradcy zawodowego i przyjaciół. Ostatecznie jednak decyzję podejmiesz ty wraz ze swoimi rodzicami.
W podejmowaniu decyzji nie możesz kierować się wyborem dokonanym przez znajomych! Każdy wybiera według swoich potrzeb i preferencji.
Jako absolwent szkoły podstawowej masz do wyboru: liceum ogólnokształcąceliceum ogólnokształcące, technikumtechnikum lub branżową szkołę I stopniabranżową szkołę I stopnia.
Dla zainteresowanych
Planowanie ścieżki edukacyjno‑zawodowej
Jedną z najważniejszych decyzji człowieka jest wybór zawodu. Można szukać pomocy u rodziców, znajomych, szkolnego doradcy zawodowego, jak również w różnych instytucjach: poradni psychologiczno‑pedagogicznej, ochotniczym hufcu pracy, centrum kształcenia zawodowego lub ustawicznego, zakładzie doskonalenia zawodowego, urzędzie pracy czy ośrodku pomocy społecznej. Wsparcia udzieli ci również organizacja pozarządowa świadcząca usługi z doradztwa zawodowego. Jednak ostateczna decyzja należy do ciebie. Decyzja samodzielna i dobrze przemyślana może zagwarantować satysfakcję z wykonywanej pracy oraz sukces zawodowy. Zawód wybrany nietrafnie prowadzi do zniechęcenia i niezadowolenia, a praca w nim staje się udręką. Wybranie właściwego zawodu warte jest więc poświęconego czasu i wysiłku.
Należy też pamiętać, że sytuacja na rynku pracy może się zmienić i zawód, który wydawał się gwarantować duże szanse na znalezienie pracy, może stać się tzw. zawodem nadwyżkowym.
Przez zawód nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie.
Zawód deficytowy to taki, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie.
Informacji o takich zawodach można szukać na stronach internetowych Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej oraz urzędów pracy – dla poszczególnych regionów.
Zawody deficytowe w podziale na branże
(2021 rok):
Branża zawodowa/ Ilość zawodów deficytowych (łącznie 29) | Nazwy zawodów deficytowych |
Branża budowlana/9 | Betoniarze i zbrojarze, brukarze, cieśle i stolarze budowlani, dekarze i blacharze budowlani, monterzy instalacji budowlanych, murarze i tynkarze, operatorzy i mechanicy sprzętu do robót ziemnych, pracownicy robót wykończeniowych w budownictwie, robotnicy budowlani. |
Branża produkcyjna/6 | Elektrycy, elektromechanicy i elektromonterzy; krawcy i pracownicy produkcji odzieży, operatorzy obrabiarek skrawających, robotnicy obróbki drewna i stolarze, spawacze, ślusarze. |
Branża medyczno‑opiekuńcza/5 | Fizjoterapeuci i masażyści, lekarze, opiekunowie osoby starszej lub niepełnosprawnej, pielęgniarki i położne, ratownicy medyczni. |
Branża TSL (transport, spedycja, logistyka)/3 | Kierowcy autobusów, kierowcy samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych, magazynierzy. |
Branża spożywczo‑gastronomiczna/2 | kucharze, piekarze. |
Branża edukacyjna/2 | Nauczyciele praktycznej nauki zawodu, nauczyciele przedmiotów zawodowych. |
Pozostałe/2 | Mechanicy pojazdów samochodowych, samodzielni księgowi. |
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie, Barometr Zawodów 2021, s. 18–22, dostępny w internecie: https://barometrzawodow.pl//forecast-card-zip/2021/report_pl/raport_ogolnopolski_2021.pdf [dostęp 2.11.2021], domena publiczna.
Zawody nadwyżkowe (2021 rok):
Branża zawodowa/ Ilość zawodów deficytowych (łącznie 1) | Nazwy zawodów nadwyżkowych |
Bez wskazania branży/1 | ekonomiści |
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie, Barometr Zawodów 2021, s. 18–22, dostępny w internecie: https://barometrzawodow.pl//forecast-card-zip/2021/report_pl/raport_ogolnopolski_2021.pdf [dostęp 2.11.2021], domena publiczna.
Dla zainteresowanych
Planowanie własnej kariery zawodowej
Aby dokonać optymalnego wyboru, dobrze jest się zastanowić, czego się tak naprawdę chce. Planowanie kariery zawodowej odbywa się za pomocą ustalenia tego, czego oczekuje się od życia i pracy zawodowej. Praca, którą będziesz wykonywał/wykonywała w przyszłości, powinna być zgodna z możliwościami, potrzebami, dążeniami.
Możesz poznać interesujący cię zawód, pytając osoby wykonujące daną pracę, na czym rzeczywiście polegają czynności zawodowe, jakie trzeba mieć kwalifikacje, jakie są przeciwskazania zdrowotne do wykonywania tego zawodu. Możesz również poznać dany zawód dzięki pracy wolontaryjnej, wakacyjnej lub przez udział w warsztatach tematycznych. Warto też szukać informacji w prasie i u doradcy zawodowego.
Podstawowym warunkiem dobrego zaplanowania kariery zawodowej jest poznanie samego siebie. Poznanie siebie w aspekcie wyboru zawodu to analiza własnych zainteresowań, uzdolnień, temperamentu, cech charakteru oraz stanu zdrowia.
Dokonując wyboru zawodu, należy wziąć pod uwagę swoje trwałe i najsilniejsze zainteresowania. Trwałe zainteresowania to takie, które nie ulegają zmianom mimo upływu lat. Co świadczy o zainteresowaniach?
Oto pytania, które pomogą ci w ocenie własnych zainteresowań:
Jak spędzasz wolny czas? |
Jaki rodzaj książek lub czasopism najczęściej czytasz? |
Jakie programy telewizyjne oglądasz? |
Na jakie dodatkowe zajęcia uczęszczasz? |
Z jakiej dziedziny poszukujesz informacji (np. wypytujesz o nie fachowców)? |
Co naprawdę cię pasjonuje? |
Zdolności
Kolejnym krokiem przy wyborze zawodu jest analiza własnych zdolności. Zdolności są naturalną i wyuczoną umiejętnością wykonywania lepiej od innych pewnych czynności, zdobywania wiedzy. To zdolności decydują o niejednakowych rezultatach uczenia się i działania, przy jednakowej motywacji i przygotowaniu w porównywalnych warunkach.
Poziom zdolności zależy od wielu czynników:
wrodzonych;
wychowania (czy rodzina, środowisko wychowawcze sprzyja rozwojowi zdolności), - własnej aktywności (pracowitość, wytrwałość, praca nad sobą).
Do zdolności ogólnych zalicza się, m.in.: |
- inteligencję; |
- spostrzegawczość; |
- wyobraźnię. |
Do zdolności specjalnych należą, np.: |
- matematyczne; |
- językowe; |
- literackie; |
- interpersonalne; |
- plastyczne; |
- muzyczne; |
- sportowe. |
Zastanów się:
Które czynności wykonujesz szybko, dokładnie i poprawnie?
W jakich dziedzinach zdobywasz nagrody i wyróżnienia?
Z jakich przedmiotów w szkole z łatwością, bez dużego nakładu pracy uzyskujesz najlepsze oceny?
Wypisz zdolności jakie posiadasz.
Wymień trzy uzdolnienia, które uważasz za najważniejsze i podaj, w jakich zawodach mogą one być przydatne.
Temperament
Warto także zastanowić się nad własnym temperamentem. O ile zainteresowania mogą być zmienne, o tyle cechy temperamentu są dość trwałe.
Temperament - to charakterystyczna dla danej osoby i uwarunkowana biologicznie siła i szybkość reagowania. To nasze wewnętrzne życie emocjonalne, zmienność oraz ekspresja ruchów, gestów, mimiki. Temperament przejawia się nie tylko w emocjach, lecz też w innych procesach psychicznych, np. spostrzeganiu, myśleniu.
Podstawowymi cechami temperamentu są: siła, ruchliwość i równowaga.
Temperament może być wskazany przy zawodach wymagających wysiłku fizycznego i psychicznego, np. mechanik, budowlaniec, lekarz.
Przy małej sile temperamentu właściwszy może być zawód umożliwiający indywidualny rytm pracy oraz niewymagający wysiłku fizycznego i psychicznego.
Jeżeli lubisz spokój, ciszę, jesteś cierpliwy i staranny, to zastanów się nad wyborem zawodu, który nie wymaga częstych kontaktów z ludźmi, np. ekonomista, laborant, zegarmistrz.
Jeżeli natomiast jesteś osobą ruchliwą, lubisz zmiany i towarzystwo ludzi, pomyśl o wyborze zawodu na przykład nauczyciela, dziennikarza, policjanta, fryzjera.
Jeżeli charakteryzujesz się dużą równowagą, możesz wybrać zawód wymagający dużej odpowiedzialności i częstych kontaktów z ludźmi, np. lekarz, pielęgniarka, sprzedawca.
Wybieramy przyszłą szkołę
Określiłeś/określiłaś już cel, jaki chcesz osiągnąć, tzn. zdobycie wybranego zawodu.
Czas się zastanowić, jak ten cel osiągnąć. A zatem:
Zbierz informacje o szkołach, kursach - potrzebne informacje możesz znaleźć, m.in. w: informatorach, lokalnej prasie, poradni psychologiczno‑pedagogicznej, urzędzie pracy, internecie.
Ustal istniejące możliwości - poszukując informacji o szkołach, kursach, odkryjesz różne drogi dojścia do wybranego zawodu. Wybierz te, które wydają ci się interesujące.
Dokonaj obiektywnej analizy faktów - przeanalizuj informacje o interesujących cię szkołach lub kursach (kryteria przyjęć, możliwości zdobycia dodatkowych umiejętności, języki obce, dojazd, koszty).
Podejmij decyzję - wybierz tę szkołę, która wydaje ci się najlepsza.
Działaj: przygotuj się do egzaminów, skompletuj i wypełnij dokumenty, złóż podanie i dokumenty do wybranej szkoły.
Podsumowanie
Decyzja dotycząca wyboru zawodu jest jedną z ważniejszych w życiu człowieka.
Jak podjąć ją świadomie i później nie żałować wyboru? Najważniejsze jest, aby wybrać zgodnie z tym, co nas interesuje i w czym się dobrze czujemy, ponieważ w dzisiejszych czasach praca to nie tylko sposób, w jaki zdobywamy środki na utrzymanie, ale też możliwość osobistego rozwoju i samorealizacji.
Celnie zostało to wyrażone przez chińskiego filozofa Konfucjusza: „Wybierz zawód, który kochasz – a już do końca życia nie będziesz musiał pracować”.
Konfucjusz – chiński filozof, urodził się w 551 r. p.n.e., zmarł w 479 r. p.n.e. Nie pozostawił pism, jego nauczanie zebrano w księdze Dialogi konfucjańskie. Głównym tematem rozważań były: codzienne życie ludzi i stabilność społeczeństwa.
Wypisz zawody, które są najbliższe twoim zainteresowaniom i zdolnościom.
Wyjaśnij, co oznaczają powiedzenia: „budować karierę zawodową” oraz „piąć się po szczeblach kariery zawodowej”. Podaj przykłady.
Zadanie: projekt edukacyjny
Pracując w grupach, poszukajcie informacji na temat bezrobocia w:
waszej miejscowości,
waszym województwie,
Polsce,
Europie.
Czy w ostatnich miesiącach bezrobocie rosło, czy malało? Co jest przyczyną tego bezrobocia? Zastanówcie się też, jakie zawody warto wykonywać obecnie, a jakie w przyszłości.
Zasady realizacji:
praca grupowa,
czas trwania: 4‑5 tygodni,
forma dowolna.
Polecane linki
Klasyfikacja zawodów i specjalności: https://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow//-/klasyfikacja_zawodow
https://doradztwo.ore.edu.pl/gdzie-znajde-pomoc/