Dualizm w rozwoju ekonomicznym Europy – XVI‑XVII wiek

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

• zna różnice pomiędzy produkcją rzemieślniczą (cechową) a manufakturową,

• wie, na czym polegała rewolucja cen,

• potrafi wyjaśnić pojęcia: refeudalizacja, defeudalizacja, połownictwo, manufaktura,

• wie, na czym polegał dualizm w rozwoju ekonomicznym Europy w XVI‑XVII wieku,

• wie, na czym polegał system nakładczy.

b) Umiejętności

Po przeprowadzonej lekcji uczeń:

• potrafi wskazać na mapie XVI‑XVII‑wiecznej Europy linię graniczną wytyczającą dualizm
  w rozwoju ekonomicznym Europy,

• rozumie czynniki determinujące różnice gospodarczo‑społeczne w Europie w XVI‑XVII wieku,

• sprawnie pracuje z mapą, podręcznikiem, tekstem źródłowym, słownikiem pojęć historycznych i encyklopedią historyczną,

• dokonuje analiz, potrafi wyciągać wnioski.

2. Metoda i forma pracy

Dyskusja, opis, opowiadanie, pogadanka, praca z mapą, podręcznikiem, tekstem źródłowym, słownikiem pojęć historycznych, encyklopedią historyczną.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik, mapa, słownik terminów i pojęć historycznych, encyklopedia historyczna.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel sprawdza stan wiedzy uczniów na temat sytuacji społeczno‑gospodarczej w Europie
w XVI‑XVII wieku. Przedstawia problematykę lekcji i nakreśla sposób realizacji tematu.

Prosi uczniów o wyjaśnienie pojęcia dualizmu w rozwoju ekonomicznym.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel charakteryzuje sytuację ekonomiczną Europy w XVI‑XVII wieku. Wyjaśnia, na czym polegał dualizm w rozwoju gospodarczym Europy. Wskazuje na mapie linię graniczną (rzekę Łabę)

i charakteryzuje gospodarkę europejską na wschód i zachód od tej linii.

Uczniowie wyszukują w słowniku pojęć historycznych i encyklopedii historycznej znaczenia pojęć refeudalizja i defeudalizacja.

Nauczyciel opowiada o wzroście demograficznym w XVI‑wiecznej Europie i postępie technologicznym w produkcji.

Wyjaśnia pojęcia system nakładczy i manufaktura. Wskazuje różnice pomiędzy produkcją rzemieślniczą (cechową) a manufakturową. Opowiada o rozwoju handlu i rewolucji cen.

Nauczyciel rysuje na tablicy tabelę.

Czynniki determinujące różnice gospodarcze i społeczne w Europie w XVI‑XVII wieku

Zadaniem uczniów jest przerysowanie tabeli do zeszytów i wypełnienie jej na podstawie podręcznika
i encyklopedii historycznej. Uczniowie mają na wykonanie tego zadania 10 minut.

Po upływie tego czasu nauczyciel sprawdza poprawność wypełnienia tabeli, uzupełnia i poprawia
w razie potrzeby.

Nauczyciel zapisuje na tablicy pytania:

• Jakie były przyczyny rozkwitu Antwerpii jako centrum handlowego?

• Dlaczego autor tekstu wyprawił się do Antwerpii i co było powodem obserwacji tego miasta?

Czyta na głos tekst źródłowy Description de tout le Pays‑Bas z podręcznika ze strony 59.

Po wysłuchaniu tekstu uczniowie odpowiadają na zapisane wcześniej na tablicy pytania. Dyskutują na ten temat.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel pyta uczniów, w której części Europy (na wschód czy zachód od Łaby) chcieliby mieszkać, gdyby żyli w XVI lub XVII wieku. Uczniowie dyskutują na ten temat.

5. Bibliografia

1. Burda B. i inni*, Historia 2. Czasy nowożytne. Zakres podstawowy*, Operon, Gdynia 2003.

2. Historia. Encyklopedia szkolna, WSiP, Warszawa 1993.

3. Snoch B., Terminy i pojęcia historyczne, WSiP, Warszawa 1990.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Jesteś rzemieślnikiem najemnym pracującym w manufakturze. Opisz, jak wygląda twoje miejsce pracy i twój zakres obowiązków.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak