Dysocjacja elektrolityczna
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Dysocjacja elektrolityczna”
Chemia, III etap edukacyjny
TEMAT: Dysocjacja elektrolityczna.
Treści kształcenia:
Podstawa programowa: Punkt (6.5) [uczeń]: wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad i kwasów; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad i kwasów; definiuje kwasy i zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa).
Cele zoperacjonalizowane:
UCZEŃ | definiuje pojęcia: jon, anion, kation, dysocjacja elektrolityczna; |
przedstawia różnice między anionem i kationem; | |
objaśnia założenia teorii Arrheniusa; | |
definiuje kwasy i zasady zgodnie z teorią Arrheniusa; | |
wskazuje różnice we właściwościach kwasów i zasad; | |
wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad i kwasów. |
Wykaz nabywanych umiejętności:
UCZEŃ | zapisuje i odczytuje równania dysocjacji elektrolitycznej kwasów i zasad; |
potrafi przeprowadzić modelowanie przebiegu procesu dysocjacji elektrolitycznej; | |
poznaje przykłady elektrolitów i nieelektrolitów. |
Kompetencje kluczowe:
porozumiewanie się w języku ojczystym;
umiejętność uczenia się;
kompetencje informatyczne;
podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne.
Etapy lekcji
Wstęp:
Przypomnienie wiadomości w formie kilkuminutowej pogadanki na temat kwasów i zasad. Definicja jonu. Podział jonów na aniony i kationy, wskazanie różnic.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel przedstawia zjawisko dysocjacji elektrolitycznej. Podaje definicję, którą uczniowie notują w zeszytach:
- Dysocjacja elektrolityczna to odwracalny proces rozpadu cząsteczek związków chemicznych, w których występują wiązania jonowe lub bardzo silnie spolaryzowane wiązania kowalencyjne, na jony pod wpływem rozpuszczalnika.
Prezentuje film „Dysocjacja”.
W kolejnej części uczniowie, korzystając z dostępnych źródeł (podręcznik, encyklopedia), zapoznają się z teorią Arrheniusa. W dyskusji kierowanej wskazują jej główne założenia. Wprowadzenie zgodnych z teorią Arrheniusa definicji kwasów i zasad:
- Niektóre związki chemiczne posiadają zdolność do rozkładania się na jony - czyli ulegają dysocjacji elektrolitycznej.
- Suma ładunków elektrycznych kationów i anionów powstających w skutek dysocjacji elektrolitycznej elektrolitów jest zawsze równa zero.
- Kwasem jest związek, który dysocjuje się z wytworzeniem jonu wodorowego (HIndeks górny ++), a zasadą związek, który dysocjuje z wytworzeniem jonu hydroksylowego (OHIndeks górny --). W myśl tej teorii woda jest jednocześnie kwasem i zasadą.
Nauczyciel podaje ogólne wzory dysocjacji kwasów i zasad:
HIndeks dolny aaIndeks górny IIRa –-HIndeks dolny 22O--→ aHIndeks górny ++ + RaIndeks górny --
MeIndeks dolny aa(OH)Indeks dolny aaI –-HIndeks dolny 22O--→ MeIndeks dolny aaIndeks górny ++ + a(OH)Indeks górny --
Zapisuje na tablicy przykładowe równanie reakcji dysocjacji:
- kwasu węglowego:
HIndeks dolny 22COIndeks dolny 33 –-HIndeks dolny 22O--→ 2HIndeks górny ++ + COIndeks dolny 33Indeks górny 2-2-
Wskazani uczniowie z pomocą nauczyciela zapisują na tablicy równania dysocjacji:
- kwasu siarkowodorowego:
HIndeks dolny 22S –-HIndeks dolny 22O--→ 2HIndeks górny ++ + SIndeks górny 2-2-
- wodorotlenku sodu:
NaOH –-HIndeks dolny 22O--→ NaIndeks górny ++ + OHIndeks górny --
- kwasu azotowego (III):
HNOIndeks dolny 22 –-HIndeks dolny 22O--→ HIndeks górny ++ + NOIndeks dolny 22Indeks górny --
Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne.
Podsumowanie:
Na podstawie zdobytych informacji uczniowie wyjaśniają przebieg procesu dysocjacji elektrolitycznej. Podają definicje kwasów i zasad wg teorii Arrheniusa.
Zadanie domowe
Zapisz równania dysocjacji jonowej związków:
kwas ortofosforowy(V)
kwas azotowy(V)
wodorotlenek wapnia
wodorotlenek sodu
Środki dydaktyczne:
film animowany „Dysocjacja”;
ćwiczenie interaktywne „Zapisywanie równań dysocjacji”;
komputery połączone z Internetem;
podręcznik, encyklopedia;
układ okresowy pierwiastków.
Metody dydaktyczne:
pogadanka;
dyskusja kierowana;
praca z książką.
Formy dydaktyczne:
praca indywidualna;
praca zbiorowa.
Zadanie dla chętnych
Zapisz równania dysocjacji jonowej związków:
siarczan (VI) wapnia
azotan (V) srebra